„Een grote overwinning voor het Europees Parlement en de Europese democratie”, zo betitelde europarlementariër Van den Berg (PvdA) zaterdag het besluit van kandidaat-commissaris Buttiglione om zich terug te trekken. De Italiaan lag de afgelopen weken onder vuur omdat hij homoseksualiteit als zondig beschouwt en de taak van de vrouw vooral in het gezin ziet liggen.Volgens de meerderheid van het europarlement was zo iemand volstrekt ongeschikt om in de Europese Commissie zitting te hebben, zeker niet als hij daar de justitieportefeuille kreeg toebedeeld. Het feit dat Buttiglione nauwe contacten onderhield met de paus, werkte ook niet in zijn voordeel.

In ieder geval heeft het parlement zichzelf hiermee behoorlijk in de schijnwerpers weten te plaatsen. Voor iedereen kan duidelijk zijn dat er af en toe in Straatsburg zaken aan de orde komen die er wel degelijk wat toe doen. Zaken die ook morele principes raken.

Wie tot dusver van mening was dat het niet loonde om voor de Europese verkiezingen zijn schoenen aan te trekken, omdat die eigenlijk toch niets voorstelden, heeft nu reden om zijn standpunt te herzien. Dat geldt niet het minst ook voor lakse kiezers in christelijke kring.

In het geheel van de Europese instellingen is de macht van het Europees Parlement beperkt. Beperkter althans dan nationale parlementen in eigen land hebben. Dat brengt de hybride structuur van Europa met zich mee. De Europese Unie is geen federale staat en het is ook niet de bedoeling (althans niet onze bedoeling) dat ze dat wordt.

Zo kan het Straatsburgse parlement wel de hele Europese Commissie wegstemmen, maar geen veto uitspreken over afzonderlijke personen. In de praktijk betekent dat dat de parlementariërs soms het een en ander moeten slikken. Het moet wel ver gaan wil er een parlementaire meerderheid zijn die vanwege bezwaren tegen een of meer personen de hele Commissie wil torpederen.

Helaas was die meerderheid er vorige week wel, al liet de nieuwe Commissie-voorzitter, Barroso, het niet op een stemming aankomen. Kennelijk liggen de verhoudingen in Europa tegenwoordig zo dat iemand die dergelijke traditionele opvattingen heeft als Buttiglione, niet aanvaardbaar is voor een hoge post.

Een bewijs temeer van welke ingrijpende verschuivingen er in nog geen veertig jaar tijd hebben plaatsgevonden. Wat Buttiglione zei, was voorheen immers heel normaal. Daar komt bij dat hij als beoogd eurocommissaris niet van plan was om zijn ethische opvattingen als uitgangspunt te nemen voor zijn beleid. Dat wilde hij duidelijk van elkaar scheiden. Maar zelfs dan was hij onaanvaardbaar.

Het is aannemelijk dat nu ook kritisch gekeken wordt naar de andere kandidaten die onder vuur lagen, inclusief de Nederlandse kandidaat voor het Mededingingsbeleid. Dat is dan nog weer een pluspunt bij deze teleurstellende gang van zaken. Oud-minister Kroes blijkt toch wel erg nauwe relaties te onderhouden met het bedrijfsleven. Meer dan zij aanvankelijk wilde toegeven. Dat maakt een onafhankelijke opstelling in allerlei concrete gevallen moeilijk. En juist in haar nieuwe functie is dat heel wezenlijk.