Ruim 16.000 agrariërs zitten zonder opvolger, blijkt uit CBS-onderzoek. Toch zijn er meer jongeren die een boerderij willen overnemen dan boeren die stoppen, aldus Eke Folkerts. Ze werkt als portefeuillehouder bedrijfsovername en bestuurslid voor Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK), de belangenorganisatie voor landbouwers en veehouders tussen de 16 en 35 jaar.

Folkerts ziet groeiende problemen rondom de overdracht van boerenbedrijven. „Veel van onze leden kunnen een overname van een boerderij niet betalen”, merkt ze. Zo’n bedrijf is veel waard. „Er hoort grond bij, soms ook vee; bij elkaar lopen kosten op tot miljoenen euro’s.”

Vrijwel niemand kan de actuele marktwaarde van een boerderij opbrengen. Agrarische bedrijven zijn duur, maar leveren weinig rendement op. De waarde van deze bedrijven zit met name in de grond, aangezien een hectare al gauw tussen de 60.000 en 100.000 euro kost. De inkomsten van de boer stijgen niet evenredig mee. „Daarom is het voor jonge agrariërs lastig om een overname financieel rond te krijgen”, aldus Folkerts. „Banken kunnen geen miljoenen aan leningen verstrekken wanneer er niet genoeg winst gedraaid wordt om de schuld af te lossen. Dat zorgt ervoor dat kleine bedrijven nog moeilijker over te nemen zijn dan grote.”

Cadeau

Deze laatste zijn echter ook duurder. In die gevallen gaan bedrijven meestal over naar familieleden. „Die hebben veelal jaren op de boerderij meegewerkt en zo vermogen binnen het bedrijf opgebouwd. Dat zorgt voor minder zware lasten bij de overname. Het bedrijf gaat dan voor minder dan de marktwaarde naar de familieleden”, aldus het bestuurslid.

Dat vergt veel goede wil aan de kant van de pensionerende boer. Een agrariër die zijn bedrijf voor een betaalbare prijs verkoopt, geeft veel kapitaal weg. „Veel boeren hebben dat wel voor hun kinderen over, maar je moet een groot hart hebben om het prima te vinden om die tonnen aan een buitenstaander cadeau te doen”, stelt Folkerts.

Ook is het niet eenvoudig voor boeren om hun bedrijf door hun zoon of dochter te laten overnemen. Bij sommigen geeft dat gedoe in de familie vanwege het financiële aspect, aldus het bestuurslid van de NAJK. Hoewel ouders soms bereid zijn om hun boerderij voor een betaalbare prijs over te dragen als zij bijvoorbeeld een woonhuis en een pensioen krijgen, moeten eventuele broers en zussen wel iets krijgen van de waarde van het bedrijf. „Dat kan door middel van uitkoping, maar daarmee neemt de opvolger een enorme last op zich. Sommige ouders zetten daarom de overname niet meer door.”

Marktwaarde

Boeren die hun boerderij wel voor de hele marktwaarde willen verkopen en geen opvolger vinden, zijn vaak gedwongen om het bedrijf in delen te verkopen. „Dan koopt de buurman hectares voor uitbreidingvan zijn bedrijf en gaan de dieren naar iemand anders.”

Een enkele boer hecht zoveel belang aan de voortzetting van zijn bedrijf dat hij het liever goedkoper overdraagt aan iemand die jong en sterk is, dan dat hij het op moet heffen. „Ik ken een voorbeeld van een kinderloos echtpaar dat liever op afstand bleef genieten van hun bedrijf, dan dat ze een zak geld kregen”, vertelt Folkerts. „Boer zijn is niet alleen een beroep, maar een hele manier van leven. De pensionerende agrariër verliest ook zijn huis en daginvulling.”