Direct nadat bekend werd dat er geen stemming in het Europees Parlement zou plaatsvinden over de kandidaat-Europese Commissie gingen er geluiden op dat niet alleen de omstreden Italiaan Buttiglione onhoudbaar zou zijn, maar dat ook andere kandidaat-eurocommissarissen moeten vrezen voor hun positie. Daarbij viel de naam van de Hongaar Kovacs, maar ook die van de Nederlandse Kroes.

Die is een deel van het probleem dat het Europees Parlement met de nieuwe Commissie heeft, blijkt uit reacties uit datzelfde Parlement. CDA-europarlementariër Eurlings voegde daaraan toe dat grote landen de post van Kroes als een hoofdprijs beschouwen en die graag bij haar weghalen. „We moeten waakzaam zijn dat dat niet gebeurt.”

Staatssecretaris Nicolaï voor Europese Zaken haastte zich daarop te verklaren dat de Nederlandse regering „onverkort” vasthoudt aan Kroes op de post Mededinging. Als EU-voorzitter moet Nederland echter ook meehelpen aan het vinden van een oplossing. „Daar kan enige spanning optreden”, aldus Nicolaï. „Ik ben dan in principe geneigd de voorkeur te geven aan het EU-voorzitterschap.” Nederland hoopt dat beoogd commissievoorzitter Barroso snel met een zo beperkt mogelijk voorstel komt voor zijn team eurocommissarissen. „Elk voorstel tot wijziging roept nieuwe discussies op en maakt de zaak lastiger.”

De VVD in de Tweede Kamer eist dat, wat er ook gebeurt, partijgenoot Kroes in de Europese Commissie haar post behoudt. Elke wijziging daarin is voor de partij onaanvaardbaar. Coalitiegenoot CDA ziet „geen enkele reden waarom Nederland zou moeten twijfelen aan Kroes.” De PvdA vindt dat Balkenende ervoor moet zorgen dat hij de plaats behoudt die Kroes heeft gekregen.

Het Nederlandse parlement moet zich niet bemoeien met de gang van zaken rondom de nieuwe Europese Commissie, zei ChristenUnie-fractievoorzitter Rouvoet donderdagmorgen. Hij meent dat het Europees Parlement in deze zaak vooral zijn eigen positie heeft versterkt en niet zuiver heeft gekeken naar de kwaliteiten van de omstreden Buttiglione.

Rouvoet noemde het „zorgelijk” dat de discussie in het EP zich zo heeft toegespitst op één zaak. Er bleek „geen zinnig gesprek” meer mogelijk over Buttiglione, merkte hij. Nadat de Italiaan homoseksualiteit een zonde had genoemd, werd hij veroordeeld voor discriminatie. Daarmee kwam hij direct in de verdachtenbank. En dat terwijl er, meent Rouvoet, in een rechtsstaat onderscheid moet zijn tussen opvattingen en gedragingen.

SGP’er Van der Staaij spreekt in zijn reactie van een „beschamende vertoning.” Dat Commissievoorzitter Baroso zijn ploeg niet in stemming heeft gebracht, is een „treurige knieval die is afgedwongen door het europarlement.” De persoonlijke ethische opvattingen van Buttiglione hebben een belangrijke rol gespeeld, constateert Van der Staaij. „Hij is om zijn opvattingen veroordeeld. Dit is een zwarte dag voor de gewetensvrijheid in Europa.”

Het SGP-kamerlid hekelt het fanatisme waarmee liberalen en sociaal-democraten in het EP een „heksenjacht” hielden op Buttiglione. „Een duidelijke uiting van een libertijnse geest van onverdraagzaamheid”, aldus Van der Staaij.