Als gevolg van het grote aantal zwevende kiezers weten nieuwe partijen soms in korte tijd een forse aanhang te verwerven. Bij de Statenverkiezingen van 2019 werd Forum voor Democratie (FVD) zelfs de grootste partij. Maar van nieuwe partijen geldt ook dat zij gemakkelijk het toonbeeld worden van ruzies en afsplitsingen.

Dat was een halve eeuw geleden het geval met de Boerenpartij. De LPF, de PVV, het FVD en de ouderenpartijen deden het sindsdien niet beter. Zelfs de twee afgevaardigden van de Middenstandspartij, die van 1971 tot 1972 in de Tweede Kamer vertegenwoordigd was, kregen in die korte tijd grote ruzie met elkaar. Tien jaar later konden de beide Kamerleden van de RPF het evenmin met elkaar uithouden.

Privébezit

Dat alles heeft te maken met verschillen in verwachtingsbeeld dat de toetreders van de nieuwe partij hebben. Het zijn veelal mensen zonder politieke ervaring, die elkaar nog maar kort kennen. Nieuwe partijen trekken ook gemakkelijk carrièrezoekers en querulanten aan. De oprichter beschouwt de partij soms als zijn privébezit.

Dat laatste is zeker het geval bij Forum voor Democratie. Baudet is Forum en Forum is Baudet. Zijn achterban blijft hem grotendeels trouw, ook al hebben de Europarlementariërs, de meeste senatoren die voor de partij zijn gekozen, zijn fractiegenoot in de Tweede Kamer en andere vooraanstaande leden er inmiddels schoon genoeg van.

Daargelaten of Baudet nu echt een antisemiet is, duidelijk is wel dat hij antisemitische figuren in zijn partij tolereert en zelfs naar voren schuift. Over Marokkanen mag je uiteraard niet alles zeggen, maar opmerkingen over Joden liggen extra gevoelig. Ook al ligt de Holocaust inmiddels meer dan twee generaties achter ons. Dat kan hij weten.

Gênant was wel dat het Wetenschappelijk Instituut van de SGP nog geen twee maanden geleden een studie uitbracht onder de titel ”Concurrent of Bondgenoot”, waarin behoorlijk positief geoordeeld werd over populistische partijen als PVV en FVD. Ten opzichte van die partijen lag een positieve grondhouding het meest voor de hand, aldus de auteur, dr. Hans van de Breevaart.

Nu beijvert de SGP zich de laatste jaren erg voor Israël. Soms wel heel erg. Het wordt dan wel moeilijk om een partij waar duidelijk de geur van antisemitisme omheen hangt als bondgenoot te verwelkomen. Dat is niet geloofwaardig.

Maar ook los van de jongste ontwikkelingen is er voor de SGP geen reden om de populistische partijen als bondgenoot te verwelkomen. Je hoeft niet heel veel kennis van de SGP-principia te hebben om dat te begrijpen. Anders dan het CDA is de SGP een uitgesproken christelijke, ja, een gereformeerde partij. Die grondslag ontbreekt bij de populisten ten enenmale.

Stemgedrag

Dat neemt niet weg dat je wellicht in bepaalde kwesties op dezelfde lijn zit en tot eenzelfde stemgedrag kunt komen. Voor de SGP geldt dat echter niet alleen richting PVV en FVD, maar ook en vaak zelfs meer ten opzichte van de andere partijen.

De door politicologen beheerde website stukroodvlees.nl biedt een interessant statistisch overzicht van het stemgedrag van de Tweede Kamerfracties van de afgelopen drie jaar. Dan blijkt dat het stemgedrag van de SGP-fractie het meeste overeenkomt met dat van het CDA en de CU, namelijk in beide gevallen voor 82 procent. De SGP stemt even vaak (64 procent) gelijk met het FVD als met de PvdA en even vaak (58 procent) gelijk met de PVV als met de SP.

Nu moeten we deze percentages natuurlijk niet te absoluut nemen. Bij 15 procent van alle stemmingen stemt de Kamer en bloc voor. En als twee partijen allebei tegenstemmen, kan het ook zijn omdat de een vindt dat het voorgestelde veel te ver gaat, terwijl de ander vindt dat het lang niet ver genoeg gaat.

Gezin

Maar alles bij elkaar maakt dit overzicht wel duidelijk dat in de politieke arena PVV en FVD niet de partijen zijn waar de SGP het van hebben moet. Dat bleek recent ook wel bij een aantal gevoelige kwesties.

In de hoogoplopende discussie over reformatorische scholen en homoseksualiteit vond men geen steun bij de populisten. Trouwens ook niet bij het CDA en de CU.

Eind vorige maand kwam een wetsontwerp in stemming om bij ongehuwde paren die ook geen geregistreerd partnerschap hebben, de vader automatisch het ouderlijk gezag toe te kennen. Alleen de drie christelijke partijen vonden dat dit niet kon.

In de publicatie ”Concurrent of Bondgenoot” werd juist de visie op het gezin genoemd als een van de terreinen waarop de populistische partijen en de SGP elkaar zouden kunnen vinden. Maar naar christelijke overtuiging vindt het gezin zijn basis in het huwelijk tussen man en vrouw. Als die basis ontbreekt, worden de gezinsverhoudingen wankel.

Joods-christelijk

Naast het gezin zou volgens Van de Breevaart ook de gehechtheid aan de natiestaat en de joods-christelijke traditie de SGP en de populistische partijen bij elkaar brengen.

Om met dat laatste te beginnen, die joods-christelijke traditie van de populisten stelt nog veel minder voor dan het christendom boven geloofsverdeeldheid waar Thorbecke zich in de negentiende eeuw op beriep of de christelijke en maatschappelijke deugden die vanouds richtinggevend waren voor de openbare school. De NSB beriep zich uiteraard niet op joods-christelijke waarden (die uitdrukking is trouwens van veel later) maar Godsvertrouwen gold wel als een van de drie grondslagen van de partij. Terecht is men in orthodox-christelijke kring van dat alles nooit onder de indruk geweest.

En wat de natiestaat betreft, het ging de SGP’ers vanouds om Nederland als een protestantse natie. In het huidige geseculariseerde Nederland voelen ze zich grotendeels onterfd. De populistische partijen vinden daar veel meer aansluiting. Maar hun Nederland is het onze niet.

Grote afstand

We moeten dan ook concluderen dat de populisten wel niet politiek melaats zijn, maar dat er principieel gezien wel een grote afstand is. Het zijn zeker geen bondgenoten.