Nederland moet, ruim anderhalf jaar nadat de Raad van State het toenmalige stikstofbeleid naar de prullenbak verwees, snel naar een systeem dat wél standhoudt als het bij de rechter wordt uitgedaagd. Daarover bestaat in politiek Den Haag grote overeenstemming. Denk alleen maar aan de grote bouwopgave die er ligt, en het feit dat onder andere de bouw –niet bepaald de grootste stikstofuitstoter– geraakt wordt door de stikstofcrisis.

Toch is het wetsvoorstel van minister Carola Schouten (LNV) –de juridische verankering van de nieuwe stikstofaanpak– geen gelopen race. Het feit dat de Kamer zich donderdag niet over één, maar twee wetsvoorstellen buigt, illustreert dit. GroenLinks diende namelijk ook een wetsvoorstel in. Linkse partijen in de Tweede Kamer vinden de stikstofplannen van het kabinet onvoldoende en te laat. Daar tegenover staan PVV en FVD; zij stelden eerder dat er geen stikstofprobleem is.

Uitweg

Temidden van beide kampen zijn de coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en CU het eens geworden over een uitweg uit de stikstofcrisis. Het belangrijkste punt dat wettelijk vastgelegd moet worden, is de doelstelling dat in 2030 de stikstofneerslag op minstens 50 procent van de stikstofgevoelige natuur onder de kritische grens is gebracht.

Het voorstel regelt ook een gedeeltelijke vrijstelling van de natuurvergunningsplicht voor de bouwsector. Tot teleurstelling van diverse partijen wordt het legaliseren van de zogeheten PAS-meldingen niet geregeld in het wetsvoorstel. Hierbij gaat het om ondernemers, veelal boeren, die buiten hun schuld om nu ‘illegaal’ bezig zijn doordat zij geen natuurvergunning hebben. Onder de oude stikstofwetgeving (PAS) hoefden zij alleen een zogeheten melding te doen. Schouten is bezig met een „basisaanpak” om deze ondernemers alsnog van een vergunning te voorzien. Het huidige wetsvoorstel lost deze problematiek dus niet op, maar helpt volgens de minister wel bij het omzetten van meldingen in vergunningen.

Het kabinet noemt de doelstelling voor stikstofvermindering „ambitieus, maar haalbaar en betaalbaar” en geeft aan zich ervan bewust te zijn dat de doelstelling om een „forse inspanning zal vragen, zowel in financiële zin als qua aanpassingsvermogen van met name agrariërs en andere ondernemingen.”

Het wetsvoorstel zal donderdag ongetwijfeld voor gesteggel zorgen, maar feit is dat de échte opgave dan nog moet beginnen. In het wetsvoorstel staat dat de minister een programma moet opstellen met maatregelen voor natuurverbetering en voor het verminderen van stikstof. Hoewel nog aan dit programma gewerkt wordt, presenteerde het kabinet al een pakket maatregelen.

Afname

In een toelichting op het voorstel wordt uiteengezet hoe de verplichte doelstelling naar verwachting bereikt zal worden. De stikstofneerslag moet in 2030 met gemiddeld 255 mol per hectare per jaar zijn afgenomen. Huidig en voorgenomen beleid zorgt al voor een afname van 120 mol. Als gevolg van die zogenoemde autonome afname is de stikstofneerslag per sector in 2030 als volgt: circa 654 mol per hectare per jaar door de landbouw, 127 mol vanuit mobiliteit en verkeer, 22 mol door industrie en energie en 5 mol door handel en bouw.

Daarnaast leidt de uitrol van het Klimaatakkoord tot een besparing van 25 mol. De vervolgstap ligt voor de hand: de laatste 110 mol zal hoofdzakelijk uit de landbouw moeten komen. Daar valt immers verreweg het meeste te halen. Het leeuwendeel van de ruim 2 miljard euro voor stikstofreducerende maatregelen gaat dan ook naar maatregelen in de landbouw. En de verwachte stikstofwinst uit die sector? Maar liefst 96 tot 167 mol in 2030, is de verwachting.

Veevoer

Drie maatregelen steken er wat betreft stikstofwinst met kop en schouders bovenuit: verlaging van het ruw eiwitgehalte in veevoer (18-67 mol), de landelijke uitkoopregeling voor veehouderijen (31,7 mol) en verduurzaming van stallen (30-41 mol).

Om te kijken of de maatregelen voor het verminderen van stikstof –waarde: ruim 2 miljard euro– hun werk doen, zal iedere twee jaar worden gemonitord wat de voortgang en de gevolgen ervan zijn. Zo nodig wordt bijgestuurd.

Naast dit bedrag wordt bijna 3 miljard uitgetrokken voor maatregelen voor natuurherstel. Verder wordt 1 miljard uitgetrokken voor maatregelen om een gedeeltelijke vrijstelling van de natuurvergunningsplicht voor de bouwsector mogelijk te maken.

Ongewis is hoe het politieke getouwtrek over het wetsvoorstel zal uitpakken. Het kabinet heeft steun vanuit de oppositie nodig om de wet door het parlement te loodsen, en zal zich er dus moeten afwegen in hoeverre het bereid is tot aanpassing. Anderzijds zullen veel oppositiepartijen het voorstel niet zomaar willen afschieten. Een breedgedragen alternatief ligt namelijk niet voor het oprapen.

>>rd.nl/stikstof