Het memo werd in 2017 opgesteld door een hoge ambtenaar bij de dienst, en repte toen al van „laakbaar handelen” door de fiscus in wat later bekend zou worden als de toeslagenaffaire. Zij adviseerde toen al om bezwaren in een zaak tegen een Eindhovens gastouderbureau gegrond te verklaren en gedupeerde ouders „een vorm van compensatie” aan te bieden.

Het advies werd destijds al besproken in de ambtelijke top van de Belastingdienst, maar uiteindelijk niet opgevolgd. Het zou nog jaren duren voordat duidelijk werd op welke schaal ouders de dupe werden van een ontspoorde fraudejacht door de fiscus. Duizenden mensen werden onterecht beschuldigd en moesten enorme bedragen aan toeslagen terugbetalen. Het merendeel wacht nog altijd op compensatie.

Cleyndert erkende dat zij het stuk vorig jaar onder ogen kreeg, maar dat het op dat moment „geen indruk” op haar maakte. Er lagen immers al een uitspraak van de Raad van State en een advies van de Nationale Ombudsman met ongeveer dezelfde strekking. Toen zij de zaak besprak met onder anderen toenmalig staatssecretaris Menno Snel, lag het memo niet op tafel.

GroenLinks-Kamerlid Tom van der Lee vroeg Cleyndert of zij het stuk, dat hij „toch best explosief” noemde, niet beter toch door had kunnen sturen. „Als ik dingen over zou kunnen doen met de wetenschap die ik nu heb, dan zou ik dat zeker willen doen”, erkende zij.

Dat het memo zo lang in een la is blijven liggen, heeft kwaad bloed gezet in de Tweede Kamer. Daar heerst al langer onvrede over de trage informatieverstrekking door de Belastingdienst en het ministerie van Financiën. Toen het stuk onlangs alsnog werd vrijgegeven, waren de meest kritische passages onleesbaar gemaakt. Pas deze week werd het helemaal openbaar, toen de commissie de schrijver van het memo tijdens een verhoor vroeg de weggelakte gedeeltes voor te lezen.