Wat is uw voetafdruk?

„Volgens de test gebruik ik 4,3 aardbol. Minder zou wenselijk zijn, maar dat is niet makkelijk te realiseren.”

Isoleren naar energielabel A of stoken voor de mussen?

„Ik weet niet precies ons energielabel, maar ons huis is goed geïsoleerd, met isolatie van muren, vloer en dak. Daarnaast hebben we zonnepanelen. ’s Avonds staat de verwarming op 20 graden, overdag op 19. Boven stoken wij alleen in de badkamer. Vroeger klaagden de kinderen soms wel over kou, maar nu ze op zichzelf wonen stoken ze nog minder dan wij.”

Elke zaterdag is het kliekjesdag.

„Omdat onze kinderen het huis uit zijn, koken we voor twee personen. Daarom is het meestal makkelijk om te bepalen hoeveel je nodig hebt. Mede omdat wij moeten opletten niet te veel aan te komen, zijn de porties niet al te groot. Daardoor blijft er meestal niets over. Als er wel wat overblijft, bewaren wij dat in de koelkast. Maar soms blijft het dan te lang liggen en moeten wij het alsnog weggooien.”

Voor ritjes minder dan 10 kilometer pak ik altijd de fiets.

„Zeker. In mijn woonplaats Gouda is het doorgaans ook handiger om de fiets te pakken. Maar als het hard regent en wij naar de Sint-Janskerk gaan, nemen wij de auto.”

Spullen of ontspullen

„Ik heb er altijd moeite mee om spullen die oud worden maar toch nog functioneren, weg te gooien. Een voorbeeld is onze auto. Die is veertien jaar oud en kent hier en daar gebreken: geen airco meer en één deur moet ik handmatig openen. Maar de auto rijdt nog goed en is in de reparatie niet heel duur. Verder kopen wij meestal spullen die wat duurder zijn en langer meegaan. De combinatie van die twee eigenschappen maakt dat wij niet zo veel weggooien. Ontspullen doen wij nog niet, maar als wij over een aantal jaren in een kleiner huis gaan wonen, zal dat zeker nodig zijn.”

Wat is voor u dé reden om duurzamer te leven?

„Het belangrijkste motief is het besef dat iedereen een steentje moet bijdragen. Als westerling heb ik een extra grote verantwoordelijkheid om de vervuiling en opwarming van de aarde tegen te gaan met het oog op het behoud van de schepping, die God ons gegeven heeft. Het rijke Westen creëerde in het verleden de meeste milieuvervuiling. Een andere reden is het principe dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dienen te dragen.”

Duurzaamheid gaat vooral over recht doen.

„Ja, recht doen aan de Schepper en aan huidige en toekomstige generaties van mensen en dieren. Het eerste kun je vatten onder het begrip rentmeesterschap. God heeft de wereld en al het leven geschapen en heeft er daarom recht op dat wij er zorgvuldig mee omgaan. Alleen God komt uiteindelijk absolute soevereiniteit toe en heeft daarom absolute rechten. Daaraan ontlenen ook toekomstige generaties hun mensenrechten: als God het leven van toekomstige generaties wil, moeten wij hun recht op leven respecteren en dat houdt in dat wij ook de bestaansvoorwaarden daarvoor in stand moeten houden.”

Wat kunnen kerken doen?

„In onze kerkelijke gemeente waren er vrijwilligers, die kosteloos je huis inspecteerden en energieadvies gaven. Mijn advies zou zijn dat ook in andere kerken te doen. Want samen sta je sterker.”

In de rubriek ”De voetafdruk van” gaat iemand langs de duurzame meetlat. Onder meer door het invullen van de ecologische voetafdruktest van Footprintcalculator.org. Iemand opgeven voor deze rubriek? Mail naar duurzaam@refdag.nl

Naam: Johan Graafland (60)

Woonplaats: Gouda

Werk: hoogleraar economie, onderneming en ethiek aan Tilburg University

Gezinssituatie: getrouwd, vier dochters uit huis