”Refo’s knappen uit hun jasje”, meldde De Telegraaf met grote letters. Het artikel over Yerseke werd anderhalve pagina groot, inclusief een tekening van het bouwplan en foto’s van vijf andere grote kerken, in Opheusden, Barneveld, Staphorst en Veenendaal. Die vijf tellen meer zitplaatsen dan het nieuwe bedehuis op Zuid-Beveland krijgt. „Sommige media stellen dat dit de grootste kerk van Nederland wordt, maar dan zijn ze niet goed op de hoogte”, zegt wethouder J. P. Sinke van Reimerswaal, die het bouwplan dinsdagavond door de gemeenteraad loodste.

Sinke vindt de media-aandacht „redelijk overdreven.” „Ik begrijp wel dat de bouw van een grote kerk opvalt in een tijd waarin gemiddeld bijna wekelijks een kerkgebouw wordt gesloten. Kennelijk wordt het vreemd gevonden dat er nog altijd een groep mensen is die elke week naar de kerk gaat. Ook de bedragen die daarvoor bijeen worden gebracht, trekken de aandacht. Er wordt gesproken over megakerken en refodomes, maar die negatieve termen gebruik ik liever niet.”

De Volkskrant was de eerste die ermee kwam. „Ik denk dat tegenstanders van het plan de publiciteit hebben gezocht”, veronderstelt Sinke. „Al snel belde de NOS: We hebben in de Volkskrant gelezen dat… Een paar uur later meldde De Telegraaf zich. Zo krijg je een sneeuwbaleffect. De journalisten waren allemaal supercorrect, maar de gedachte dat het de grootste kerk van Nederland wordt, was niet de enige fout die ik tegenkwam. Er is ook geschreven dat hij midden in een natuurgebied komt. Onzin.”

Ook socioloog dr. C. S. L. Janse, oud-hoofdredacteur van het RD, noemt de komkommertijd en de secularisatie als belangrijkste oorzaken van de publiciteit. „En de artikelen worden soms geschreven door journalisten die zelf uit de reformatorische kerken afkomstig zijn. Eerder trok de bouw van twee kerken in Barneveld, pal naast elkaar, veel aandacht. Alleen in behoudende kerken komen nog zulke grote kerken tot stand. Dat gebeurt in een tijd waarin andere kerken vaak in hun maag zitten met oude gebouwen die vanwege hun monumentale status niet kunnen worden gesloopt.”

In behoudende kerkverbanden is de totale groei nog maar heel beperkt, maar plaatselijk is die toename er soms nog wel, zegt Janse. „Het is logisch dat het planologisch inpassen van een groot gebouw lastig is.” De Hersteld Hervormde Kerk (HHK) heeft de meeste nieuwbouwprojecten, maar doorgaans betreft het niet heel grote gebouwen. „Als een grote meerderheid van de hervormde gemeente voor de HHK koos, behield ze vaak de oude dorpskerk.”

Splitsing

Splitsen gebeurt in de Gereformeerde Gemeenten niet zo gemakkelijk, signaleert Janse. „Eigenlijk is een gemeente van 700, 800 mensen groot genoeg. Toch wordt niet gemakkelijk tot splitsing besloten. Daarbij speelt het predikantentekort een rol. In een kleine plaats is splitsen ook wel moeilijk. En misschien, al wordt dat niet hardop gezegd, leeft ook de vrees dat er binnen dezelfde plaats gemeenten van een wat verschillende kleur zullen ontstaan, zoals men dat in andere kerkverbanden heeft zien gebeuren. Daar kiezen mensen vaak op grond van principiële in plaats van geografische ligging voor een bepaalde (wijk)gemeente.”

In andere kerken koos men eerder voor splitsing. „De scheiding werd soms rigide gehandhaafd. De grens tussen de gereformeerde kerken van Amsterdam-Centrum en -Zuid lag bij een bepaald huisnummer op de Overtoom. Twee zussen woonden aan weerszijden van dat nummer. Ze waren gewend over de preek na te praten, maar werden door de kerkenraad gedwongen naar verschillende kerken te gaan. Maar dat is honderd jaar geleden.”