Kunnen we op basis van de peilingen al bepalen wie de verkiezingen wint?

Nee. Joe Biden heeft een duidelijke voorsprong op Donald Trump. De zittende president heeft echter nog altijd 10 procent kans om de verkiezingen te winnen. In veel swing states –staten waar nog niet duidelijk is wie er gaat winnen– heeft Joe Biden een lichte voorsprong. De doorslaggevende staat is naar verwachting Pennsylvania. Daar staat Biden met bijna 5 procent voor in de peilinggemiddelden. Dit is op de rand van de foutmarge van de peilingen, wat betekent dat een nipte overwinning voor Trump door veel peilingbureaus niet wordt uitgesloten. Desondanks is een overwinning voor de 77-jarige Democraat veel waarschijnlijker.

Is 10 procent kans voor president Trump niet erg weinig?

Er is een wezenlijk verschil tussen 10 procent kans en kansloos. De president heeft de laatste maanden krediet verloren met zijn aanpak van de coronacrisis. Daardoor zijn Trumps kansen steeds kleiner geworden en de vraag is of kiezers hem dit zullen vergeven op de verkiezingsdag. Eén van de andere uitdagingen is dat hij in veel staten aanzienlijk beter moet presteren dan de peilinggemiddelden aangeven.

Tegelijk laten diezelfde peilinggemiddelden zien dat een overwinning voor Trump mogelijk is. Want 10 procent lijkt weinig, maar wie naar zijn werk gaat in de wetenschap dat de kans 10 procent is dat hij vandaag ontslagen wordt, zal ’s ochtends niet ontspannen de deur uitstappen. Zo kan Joe Biden ook niet achterover leunen. De Democraat heeft een veel grotere kans, maar is echt nog niet verzekerd van een verkiezingsoverwinning.

In 2016 onderschatten de peilinggemiddelden Trump ook. Dus het is misschien wel fifty-fifty?

De peilinggemiddelden van FiveThirtyEight gaven in 2016 aan dat Trump ongeveer 30 procent kans had op een overwinning. Uiteindelijk versloeg hij Hillary Clinton nipt. Het is dus niet waar dat Trump volgens deze gemiddelden in 2016 kansloos was. Sterker: hem werd toen meer kans toegedicht dan nu. Dat heeft er onder meer mee te maken dat er vier jaar geleden meer zwevende kiezers waren. Zij kozen bovengemiddeld veel voor Trump, nadat de FBI vlak voor de verkiezingen aankondigde een onderzoek te starten naar Hillary Clinton. Dit keer zijn er minder kiezers die hun voorkeur nog niet hebben bepaald en heeft Biden in de peilingen ook een grotere voorsprong dan Clinton in 2016.

Overigens is het wel waar dat vier jaar geleden in een paar belangrijke staten de kansen van Clinton werden overschat. Sindsdien hebben verschillende bureaus hun methodiek aangepast om dergelijke fouten te voorkomen. Het belangrijkste gevaar is echter dat mensen peilingen als een foto zien. Maar als Joe Biden bijvoorbeeld 1 procent voorstaat in de peilingen, betekent dat enkel dat hij een iets grotere kans heeft om te winnen. Niet dat de ander kansloos is.

Dit weekend zijn er veel peilingen gepubliceerd. Hebben die de kansen nog in het voordeel van Biden of Trump veranderd?

Er is één specifieke peiling die aandacht verdient. Hoewel wij vrijwel alleen naar peilinggemiddelden kijken, viel het onderzoek van Ann Selzer in de staat Iowa op. Zij wordt gezien als de ongekroonde koningin onder de opiniepeilers. Net als vier jaar geleden scoorde Trump in haar laatste peiling in Iowa opeens veel beter dan in de periode daarvoor. Achteraf gezien had zij daarmee juist gepeild dat de stemming omsloeg in het Middenwesten van de Verenigde Staten, in het voordeel van de Republikein.

Mocht Ann Selzer opnieuw een last minute trend hebben opgepikt, moet Biden zich zorgen maken over staten als Wisconsin, Michigan en Pennsylvania. Dit zijn exact de staten die Trump in 2016 nipt won en daarmee ook het presidentschap kon opeisen. Anderzijds zit Ann Selzer ook weleens mis: bij de Republikeinse voorverkiezingen van dat jaar gaf zij Trump eveneens de grootste kans op een overwinning in de staat Iowa. Hij verloor toen uiteindelijk van Ted Cruz.