De Tweede Kamer nam woensdag twee moties die de regering vragen zich hiervoor in te zetten aan, ondanks dat premier Rutte beide moties ontraadde. China is een van de bespreekpunten van de aanstaande Europese top, deze donderdag en vrijdag. De Kamer debatteert voorafgaand aan zulke toppen met de premier om hem ‘huiswerk’ mee te geven.

Sjoerd Sjoerdsma (D66) diende de eerste motie mede namens CDA, GroenLinks en ChristenUnie in. Volgens de partijen is er „met de dag meer bewijs van de ernstige mensenrechtenschendingen die tegen Oeigoeren in Xinjiang worden gepleegd” en hebben herhaalde oproepen niet geleid tot een verbetering van de situatie.

Kampen

In de motie wordt de regering verzocht „in EU-verband een lijst op te stellen met te sanctioneren personen en bedrijven.” Voorbehoud voor het daadwerkelijk instellen van de sancties is dat er geen toegang wordt verleend voor onafhankelijk onderzoek in de provincie Xinjiang, aldus de motie. Dat heeft Peking steeds geweigerd.

Vorige week meldde de Australische denktank Australian Strategic Policy Institute (ASPI) nog dat in Xinjiang de afgelopen drie jaar 380 interneringskampen zijn gebouwd. Het zou gaan om zowel heropvoedingskampen als zwaarbewaakte gevangenissen. Naar verluidt zitten zeker een miljoen Oeigoeren in kampen.

„We kunnen niet meer wegkijken”, zei Sjoerdsma. Premier Rutte zei de grote zorgen van de Kamer te delen. Het kabinet zet zich volgens hem nadrukkelijk in voor de verbetering van de mensenrechten. Maar de premier wilde de motie niet steunen omdat hij wil wachten op de EU-wet die de aanpak van mensenrechtenschenders mogelijk maakt.

De kans dat de lidstaten van de EU het eens worden over sancties tegen China wordt niet groot geacht. De 27 landen moeten unaniem instemmen met strafmaatregelen. De Amerikaanse regering heeft al wel sancties ingesteld tegen Chinese bedrijven en functionarissen die betrokken zijn bij de onderdrukking in Xinjiang.

Waarheidsvinding

De motie over de bewijzenbank, waar de regering zich met EU-lidstaten voor zou moeten inzetten, werd ingediend door Stieneke van der Graaf (ChristenUnie), mede namens CDA, PvdA, GroenLinks en D66. „We kunnen niet langer wegkijken van de grootschalige mensenrechtenschendingen die in China plaatsvinden. Een bewijzenbank oprichten is een belangrijke stap op de weg naar waarheidsvinding en de aanpak van de in China mensenrechtenschendingen”, stelt de CU-politica.

Ondanks dat premier Rutte vond dat de motie niet tijdig was en dat het beter zou zijn die boven de markt te laten hangen, haalde die het met een ruime meerderheid.