Want hoe dichter bij de stad, hoe duurder de huizen. Ze komen er niet uit wat de optimale keuze is. En dus zijn ze niet verhuisd en wonen ze al tien jaar in een woning die alles behalve optimaal is. Hadden ze jaren geleden een –wellicht niet perfecte– keuze gemaakt, dan hadden ze de afgelopen jaren wel prettiger gewoond. Zo is het ook met de arbeidsmarkt. Ook daar vinden we al jaren dat het anders moet, maar hoe?

Het probleem is duidelijk: fiscaliteit, sociale zekerheid en scholing zijn te sterk gekoppeld aan de contractvorm. Flexkrachten krijgen minder scholing aangeboden, zijn vaker tijdelijk werkloos en hebben vaker een laag inkomen zonder pensioenopbouw dan werknemers met een vast contract. Ook hebben zij doorgaans minder spaargeld of een partner met een vast inkomen om op terug te kunnen vallen. Zo is een tweedeling ontstaan tussen ‘haves’ –met een vast contract of een goed inkomen als zelfstandige- en een groeiende groep ‘have nots’: werknemers met een flexcontract, laagbetaalde zzp’ers en mensen die ongewild langs de kant staan.

Ongelijk

Dat is niet alleen een probleem voor werkenden zelf, maar ook voor onze maatschappij. Bijvoorbeeld wanneer flexwerkers een groter beroep doen op uitkeringen of toeslagen, of wanneer de belastinggrondslag krimpt. Ook ontstaat een ongelijk speelveld als werkgevers met eigen personeel door hogere lasten moeilijker kunnen concurreren met ondernemers zonder eigen personeel. Onder-investering in scholing kan bovendien negatief uitpakken voor het toekomstig verdienvermogen van Nederland.

Flexibiliteit

Aan beleidsrapporten vol met aanbevelingen geen gebrek. Flexibiliteit is nodig, maar moet op een andere manier worden vormgegeven. Er zijn betere faciliteiten en prikkels nodig voor leven lang leren, voor duurzame inzetbaarheid en voor participatie van mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt. Denk daarbij aan het stroomlijnen van contractvormen, een loopbaan-APK, een ontwikkelrekening en een basisbaan. Maar zolang we nog discussiëren over de ideale invulling van deze aanbevelingen, blijven we zitten in het huidige stelsel.

Reparaties

Naast grote, maar tijdrovende, hervormingen moet daarom ook alvast worden gewerkt aan snelle reparaties. Het kabinet heeft al stappen gezet om de verschillen tussen vast en flex te verkleinen. Zo gaan uitzend- en payrollkrachten straks eerder pensioen opbouwen.

Voor zzp’ers is het verbod op prijsafspraken versoepeld en komt er een basis-arbeidsongeschiktheidsverzekering. Op Prinsjesdag horen we misschien dat de zelfstandigenaftrek verder wordt verlaagd en de arbeidskorting voor werkenden verhoogd.

Ik hoop dat dit en het volgende kabinet doorpakt met grote hervormingen én met dit soort snelle deeloplossingen voor meer inkomenszekerheid en een gelijker speelveld. Want ook als je (een keer) gaat verhuizen, repareer je wel zo snel mogelijk de gaten in het oude dak.

De auteur is econoom bij RaboResearch