Rusland blijft opvallend stil over Wit-Rusland
Hoewel Moskou de gebeurtenissen in Wit-Rusland met argusogen volgt, blijft het van Russische kant opvallend stil. Het lijkt erop dat het Kremlin de situatie op z’n beloop laat.
Op kille wijze feliciteerde de Russische president Vladimir Poetin zijn Wit-Russische collega begin deze week met zijn overwinning, veel killer dan zijn reactie vijf jaar geleden. Poetin zei te hopen dat zijn herverkiezing zal „bijdragen aan de verdere ontwikkeling van wederzijds voordelige Russisch-Wit-Russische betrekkingen op alle gebieden” en de verdere integratie van de twee „broederlijke volkeren Rusland en Wit-Rusland.”
Het rommelt al een aantal jaar tussen de leiders van Rusland en ‘satellietstaat’ Wit-Rusland. Jarenlang was de relatie duidelijk: Wit-Rusland zou politieke en economisch verder integreren met Rusland in ruil voor goedkope olie. Al twee decennia lang subsidieert Rusland de hevig afhankelijke Wit-Russische economie met goedkope olie, maar verdere integratie werd tot nog toe door Loekasjenko weggewuifd.
Op papier is Wit-Rusland een onafhankelijk en soeverein land, maar in de praktijk heeft Poetin door de goedkope olie nog altijd de meeste touwtjes in handen. Begin dit jaar stapte Loekasjenko echter boos op van de onderhandelingstafel en draaide Poetin de oliekraan dicht. De Wit-Russische economie kreeg een forse klap.
Bufferstaat
Wit-Rusland is belangrijk voor Rusland. Via Wit-Rusland worden veel sancties die het Westen Rusland oplegde, omzeilt. Na de oorlog in Oekraïne is Moskou bang dat het Westen nog een satellietstaat ‘afpakt’, zeker Wit-Rusland dat qua cultuur en taal erg dicht bij Rusland ligt en bovendien als bufferstaat aan de westflank van Rusland ligt.
De kille reactie van Poetin op de overwinning van de lastige Loekasjenko is dus wel te begrijpen: Moskou vindt het niet erg als de positie van Loekasjenko wankelt. Dat de EU en de VS praten over sancties, zou Loekasjenko in de armen van het Kremlin drijven. Daarom benadrukte Poetin in zijn felicitatie dat de twee landen meer moeten integreren.
Vriendschap
Moskou lijkt best bereid het risico te nemen op een machtswijziging in Minsk. Het maakt voor Rusland niet uit wie er in Minsk aan de knoppen draait. Anders dan in Oekraïne zijn de Wit-Russische demonstranten namelijk niet per se prowesters. Er ligt bijvoorbeeld geen associatieverdrag klaar om ondertekend te worden en er zijn geen tekenen dat de EU daartoe aanstalten maakt.
Ook de oppositieleiders zijn niet uitgesproken prowesters. Sergej Tichanovski, de man van de gevluchte oppositieleider, zei twee maanden voor de verkiezingen in een interview met Deutsche Welle dat „Wit-Rusland een soevereine staat moet zijn, bevriend met zowel het Westen als het Oosten.” Of Wit-Rusland in een uniestaat moet met Rusland, is een keuze van het Wit-Russische volk „en niet van één enkel persoon”, doelend op Loekasjenko.
Pjotr Akopov, een Russische journalist en politiek analist, ziet dat ook en denkt dat de protesten een „tijdelijke opstand” van een „kleine prowesterse minderheid” zijn. Op de Russisch nieuwssite RIA Novosti schrijft hij: „Zelfs al zou Loekasjenko vertrekken, dan kiest het volk een nieuwe president die nog steeds goede betrekkingen met Rusland zal onderhouden.”
Men kan ervan uitgaan dat Rusland de gebeurtenissen in de Wit-Russische steden op de voet volgt. Wit-Rusland is één van de drie broedervolken die samen het Russische moederland vormen en Rusland draagt de verantwoordelijkheid voor die ‘Russische wereld’, in het bijzonder voor Wit-Rusland, zegt Akopov: „Alleen Rusland kan de belangen van de Russische beschaving beschermen en behouden.” Hij sluit een Krim-scenario dan ook niet uit.