Afgaande op de woorden van gezaghebbende coronadeskundigen lijkt een tweede corona-uitbraak onafwendbaar en slechts een kwestie van tijd. „Het virus is zo breed verspreid, dat het vaak weer gaat terugkomen”, zei RIVM-hoofd Jaap van Dissel eind vorige week tegen NRC. „Het is niet een virus dat je op korte termijn kwijtraakt in een land als Nederland, met zoveel internationale contacten.” De uitbraak is volgens hem „natuurlijk niet” ten einde. „We hebben nu de eerste fase opgevangen, nu gaat het erom hoe je dat voortzet.”

Ook topviroloog Marion Koopmans, die onder meer het kabinet, de WHO en de Europese Commissie adviseert, verwacht „in elk geval” een nieuwe golf. „Hoe groot die is, dat hebben we voor een gedeelte met ons eigen gedrag in de hand”, zei ze zaterdag tegen het AD.

Bij de oosterburen wordt niet anders gedacht. Viroloog Christian Drosten, adviseur van Angela Merkel, is bang dat het straks weer uit de hand gaat lopen. Door het versoepelen van de maatregelen –zoals het openen van de winkeldeuren– vreest hij „onze voorsprong in Duitsland volledig te verliezen”, zei hij eind april in een podcast van het NDR-radioprogramma.

Epidemioloog prof. Hans Heesterbeek van de Universiteit Utrecht weet niet of zo’n tweede golf komt, maar acht die wel goed mogelijk. „Als we teruggaan naar het oude normaal, hoe het was in februari, komt die gegarandeerd. Er is sindsdien weinig veranderd. Het virus is nog even infectieus en heeft zich hooguit iets beter aan de mens aangepast. Van de mensen is nog steeds 99,99 procent vatbaar. Wereldwijd zijn er 4 miljoen aangetoonde besmettingen. Ook als het werkelijke aantal een factor 10 hoger ligt, gaat het nog steeds om een heel klein percentage van de wereldbevolking dat met het virus in aanraking is geweest en mogelijk immuun is.”

De lockdown die we achter de rug hadden, bleek effectief. Omdat toen veel maatregelen tegelijkertijd werden genomen, is echter niet te zeggen welke het meest bijdroeg aan de afname van het aantal besmettingen. Is dat het beperken van de contacten door zoveel mogelijk thuis te blijven? Of het verminderen van virusoverdracht door goed de handen te wassen en afstand te houden? Heesterbeek: „De contacten gaan we met de versoepelde maatregelen weer herstellen. De overdracht per contact proberen we wel beperkt te houden. We weten niet hoe dit uitpakt. Mogelijk dat het een compenseert voor het ander. Het kan ook zijn dat het door de vele contacten weer misgaat en het virus alsnog wordt overgedragen.”

Coronamoe

Het advies blijft voorlopig om 1,5 meter afstand te bewaren. Heesterbeek: „Dat klinkt mooi, maar is niet altijd haalbaar, en kan gaan verwateren. Mensen zijn heel begrijpelijk coronamoe. Het virus maakt daar schaamteloos gebruik van.”

De epidemioloog maakt zich zorgen om wat er in Nederland gaat gebeuren na 1 juni, als bijeenkomsten met 30 personen weer zijn toegestaan. Vooral situaties waar mensen door elkaar lopen, zoals in een sporthal of restaurant, vindt hij riskant. „Voor het virus is het ideaal als je met veel verschillende mensen praat. Dan is de kans groter dat het bij een contact misgaat.

Gestructureerde kerkdiensten, waarin mensen op hun plek blijven, vindt hij daarom minder gevaarlijk. Maar ook daar is een zeker risico. „Iedereen gaat na elkaar door dezelfde deur. Als de deurklink besmet is, kan er alsnog besmetting plaatsvinden.”

Heesterbeek wijst op Zuid-Korea, waar bijeenkomsten sinds kort weer zijn toegestaan. Het aantal besmettingen nam daardoor vorige week toe van 2 nieuwe gevallen per dag naar 35 per dag. Ook de Chinese stad Wuhan meldde zondag vijf nieuwe coronabesmettingen, voor het eerst sinds het opheffen van de lockdown een maand geleden.

Is een nieuwe coronagolf onafwendbaar? Heesterbeek denkt van niet. „Als we infectiemijdend gedrag weten te handhaven, onze contacten beperkt houden, infecties efficiënt opsporen en snel en veel testen, kunnen we een tweede golf wellicht afwenden.”

Snel en veel testen vindt de epidemioloog een cruciale voorwaarde voor versoepeling. „Test niet alleen de zieken die zich bij de huisarts melden, maar probeer ook mensen te vinden met milde klachten en mensen die net besmet zijn geraakt. Dat is niet eenvoudig, maar dan ben je snel bij nieuwe haarden en kun je die hopelijk tijdig uitdoven.”