De kolossale Cathédrale de la Major springt direct in het oog tijdens een wandeling over de boulevard langs de Middellandse Zee. Het gebouw ziet eruit alsof het er al eeuwenlang staat. Maar schijn bedriegt. Deze kerk is relatief nieuw en werd in de negentiende eeuw gebouwd in neo-Byzantijnse stijl, waarbij stijlelementen van gebouwen uit de vroege middeleeuwen zijn nagemaakt.

Het is niet toevallig dat de kathedraal op deze locatie staat. Al sinds de vijfde eeuw komen hier christenen samen. In dit deel van Marseille zijn nog altijd sporen te vinden van oudere kerken die ooit de zilte zeelucht en de mistral –een straffe noordwestenwind, die ruim honderd dagen per jaar als een roede over de stad gaat– hebben doorstaan.

Het christendom heeft oude papieren in wat tegenwoordig met ruim 860.000 inwoners de tweede stad van Frankrijk is. Volgens oosters-orthodoxe en rooms-katholieke legendes is Lazarus, die in Johannes 11 door de Heere Jezus is opgewekt, in de stad geweest. In de ene legende heeft hij samen met zijn zussen Martha en Maria gereisd. Volgens het andere verhaal is Maria Magdalena zijn reisgenoot geweest. Later zou hij zelfs de eerste bisschop van Marseille zijn geworden.

Historisch bewijs voor deze legendes is er niet en het is zeer aannemelijk dat de verhalen niet waargebeurd zijn. Verschillende kerken in de stad blijven echter proberen om met hun relieken aan te tonen dat Lazarus toch écht in Frankrijk is geweest.

Wel staat vast dat er in de vijfde eeuw na Christus een bisschop is geweest die zich naar Lazarus noemde. Niet in Marseille, maar in het verderop gelegen Aix-en-Provence.

Koorzang

Binnen in de kerk is te horen hoe de wind tussen de kieren van het gebouw door waait. Foto’s maken is niet verboden, het betreden van de kerk in zwemkleding nadrukkelijk wel – blijkbaar zijn er nog altijd badgasten die denken dat ze zomaar even vanaf het strand de kerk in kunnen lopen.

Het gebruik van de mobiele telefoon wordt in deze kerk gestimuleerd. Dat is best uniek. In veel andere Franse kerken hangt een rood, rond bordje op de deur met daarop een mobiele telefoon met een streep erdoorheen. In deze kerk moet je als bezoeker natuurlijk ook niet luid gaan staan bellen. Maar met je mobiel kun je wel gratis een rondleiding door de kerk volgen. Je hoeft alleen een speciale app te downloaden. Een QR-code scannen of verbinding maken via Bluetooth kan ook. ”Experience a classic cathedral in a modern way”, staat als opschrift op de poster. Ofwel: ”Ervaar een klassieke kathedraal op een moderne manier”. Het kan verkeren; zelfs in Franse kerken kom je tegenwoordig Engelse vertalingen tegen.

Mozaïeken

Tijdens een rondje door de kerk komen bezoekers er snel genoeg achter dat ze niet alleen op hun schermpje moeten kijken. De mozaïeken op de vloer mogen dan wel niet gelegd zijn door vijfde-eeuwse inwoners van Marseille – ”anno 1886”, heeft een van de makers erin gezet–, toch vormt het geheel een kunstwerk om te zien. En ook dit zal best veel tijd en energie gekost hebben. Want over de bouw van de kathedraal is ruim veertig jaar gedaan. Wie naar boven kijkt, kan de kleine steentjes in de koepel van 60 meter hoog met het blote oog bijna niet onderscheiden.

Achter in de kerk klinkt het geluid van zingende stemmen steeds harder. Een koor? Nee. Het geluid komt uit boxen. Door de akoestiek lijkt het net alsof er echt een koor staat te zingen.

Op weg naar de uitgang valt een kunstwerk van kleiner formaat op. Een zekere François Gents heeft met luciferhoutjes een maquette van de kathedraal gemaakt. Er staat niet bij hoeveel tijd dat hem heeft gekost. Ongetwijfeld veel, maar vast geen veertig jaar.

Bezoekers moeten door een soort minidoolhof van grote platen via een deur weer naar buiten lopen. De torens staan in de steigers. De touwen en zeilen klapperen tegen de stellages. Gelukkig zit alles stevig vast. Al zijn er op winderige dagen als deze geen bouwvakkers te bekennen. Ze wachten dan tot de mistral weer is gaan liggen –wat soms dagen kan duren–, waarna ze verder gaan met hun karwei: de kathedraal toekomstbestendig maken.

Kortsluiting

De werkzaamheden laten zien dat de kerk en de regering van Frankrijk, de republiek waar kerk en staat formeel strikt gescheiden zijn, gezamenlijk investeren in het behoud van kerken, kathedralen en andere vormen van christelijk erfgoed. En dat is nodig ook. Waar achterstallig onderhoud toe kan leiden, is zichtbaar geworden bij de brand in de Notre-Dame in Parijs. De oorzaak daarvan is officieel niet vastgesteld, maar kortsluiting lijkt aannemelijk.

Tegelijkertijd krijgen steeds meer kerken in Frankrijk te maken met vandalisme. Vrijwel dagelijks komt er bij de autoriteiten of andere instanties een bericht binnen over een kerk die getroffen is door bijvoorbeeld brandstichting of vernieling. Daders laten soms teksten achter waaruit blijkt dat ze kerk en geloof niet vinden thuishoren in de openbare ruimte.

De beheerders van de kathedraal van Marseille nemen de taak op zich om op een vernieuwende manier te laten zien wat de waarde van kerkgebouwen is en waarom kerken, ook in een seculiere samenleving, een plaats hebben in het publieke domein.