Koorzanger in de knel wordt creatief
Wie dacht dat muziekminnend Nederland met de coronacrisis stil is komen te liggen, heeft het mis. Onlineoptredens, repetities via de videochat, live Facebooksessies: genoeg te doen op muzikaal gebied. Ook veel koren komen met een creatieve oplossing.
Ik ben een amateurkoorzanger. En amateurkoorzangers voelen zich er een beetje tussenin bungelen in deze tijd. Ze verdienen niet hun brood met zingen, maar zingen zorgt wel voor afwisseling – waardoor ze plezier houden in hun dagelijks werk.
Het kamerkoor waarvan ik lid ben, repeteert sinds de coronacrisis online. Vorige week is het zover: we gaan zoomen. Videobellen, maar dan met ruim twintig mensen. Wat onwennig kijken we elkaar aan vanaf onze schermen. Bij de een is een verdwaald kind te zien, de ander heeft een metalen trap op de achtergrond staan. Alleen dirigent Patrick van der Linden past vanuit zijn studio echt in de setting van de koorrepetitie.
Net als anders beginnen we met inzingen. Op een ”i”, steeds een stukje hoger. Samen zingen lukt niet, omdat iedereen een eigen internetsnelheid heeft. De dirigent zet iedereen op mute –stil– en speelt zelf de oefeningen mee op zijn digitale piano. En dan zingen maar, in je eentje, in de woonkamer. „Trek je even niet te veel aan van de buren”, adviseert Van der Linden. „Bij twijfel: hard zingen!”
Vertraging
Zoom is populair in deze dagen van social distancing. Diverse koren, muziek- en zangdocenten zetten de eerste stapjes in online repeteren. Gospelkoor YES uit Oosterbeek is er een van. Het 36-koppige koor oefent dinsdagavond voor het eerst online.
Dat ging redelijk, vertelt Linda van der Leeden (41), voorzitter van het koor. „We ervoeren het als heel waardevol dat we elkaar weer even konden zien. Even delen hoe het met elkaar gaat.”
Samen zingen –waarvoor repetities doorgaans bedoeld zijn– lukte niet goed, zegt Van der Leeden. „We hebben het geprobeerd, maar er zit vertraging tussen wat je zingt en wat de ander hoort. Daar zijn we niet enthousiast over.” Koorleden van YES kregen op het hart gedrukt om thuis de teksten en muziek met digitale bestanden te oefenen. „We hebben een aantal concerten moeten annuleren, maar hopen na de zomer weer verder te kunnen. Als we straks weer mogen optreden, moeten we toch voorbereid zijn op de concerten die zullen komen.”
Minirepetitie
Ook de christelijke oratoriumvereniging Putten repeteert via Zoom. In de ene chat zitten de alten en sopranen, in de andere de bassen en tenoren. De dirigent wordt bijgestaan door een repetitor, die een van de groepen voor haar rekening neemt. Christelijk vocaal damesensemble Shira uit Putten heeft een creatieve oplossing gevonden. De dirigente organiseert wekelijks tijdens repetitietijd een spel.
Vocaal ensemble Lobet den Herrn uit Moordrecht pakt het anders aan. Dirigent Wouter Harbers maakt wekelijks instructievideo’s, die de 24 koorleden thuis kunnen bekijken. Vorige weken waren dat een algemene intro voor alle leden, en per zangstem een apart filmpje. „Een soort minirepetitie per partij”, zegt voorzitter Rolf van de Krol (32).
Het koor repeteerde eigenlijk aan ”Jesu, meine Freude” van Bach. Het was echter niet haalbaar om de repetities aan dat stuk digitaal voort te zetten, volgens Van de Krol. „We waren al bezig aan de afwerking. Op een gewone koorrepetitie hoort onze dirigent de fouten meteen en kan hij direct reageren. In deze vorm gaat dat niet.”
Fouten
Dus is Lobet den Herrn begonnen aan Psalm 42 van Mendelssohn. In het introductiefilmpje vertelt Harbers iets over de ontstaansgeschiedenis van het stuk. In de partijfilmpjes neemt hij de melodie stapsgewijs door. „De manier van werken is natuurlijk anders dan op een normale repetitie”, zegt Van de Krol. „Maar hij geeft er wel dezelfde inhoudelijke invulling aan.” De bedoeling is dat elk koorlid uiteindelijk een filmpje maakt waarop hij met zijn eigen partij zingt. Dat wordt gemonteerd tot een echte uitvoering. Nadeel is dat er veel tijd zit tussen het instuderen en het moment dat Harbers de resultaten ziet. „Eventuele fouten hoort hij pas bij het bekijken van de filmpjes.”
Zelf vindt de voorzitter, tenor op het koor, de manier van repeteren „heel leuk.” Dat krijgt hij ook terug van diverse koorleden. „Een van de voordelen is dat je in je eigen tempo kunt repeteren. Als iets niet lukt, speel je het nog eens af.” Uitdaging is om een moment te vinden waarop je thuis kunt oefenen, zegt hij. „Dat is altijd al lastig, maar nu nog meer met de kinderen die thuis zijn.”
Op christelijk Genemuider mannenkoor Stereo oefenen de pakweg 145 koorleden nu ook noodgedwongen thuis. Met mp3-bestanden, die dirigent Harm Hoeve zelf ingezongen heeft. De mannen kunnen via een leden- login op de website bij de bestanden.
„De een vindt het leuk, de ander helemaal niks”, zegt voorzitter Martin Klomp (44). „Zelf vind ik het best een gekke ervaring. We zijn een gezellig koor; nu stop je oortjes in en zit je in je eentje te zingen.”
Auto
Volgens Klomp is het „een hele uitdaging” om een rustig plekje te vinden om te zingen. „Ik ben vertegenwoordiger en oefen normaal vaak in de auto. Niemand die je hoort. Ik oefen eigenlijk nooit in huis. Nu is het gezin ook nog eens thuis.”
Het bestuur van het Genemuider mannenkoor ziet zich bovendien voor nog een uitdaging gesteld. „Een deel van onze leden is 70-plus. Een stuk of acht leden hebben geen computer. Die kunnen dus niet inloggen op de website.” Speciaal voor deze leden zullen de mp3-bestanden binnenkort waarschijnlijk gebrand worden op een cd, vertelt Klomp. Die doet hij vervolgens in een envelopje door de bus.
Ontspanning
De drie bestuursleden missen het sociale aspect van de reguliere repetitieavonden. „Samen repeteren is gewoon gezellig”, zegt Van de Krol. „Je spreekt elkaar in de pauze. We hebben een appgroep als koor, daar komt zo nu en dan een berichtje langs.”
Voor Klomp is de repetitie een moment van ontspanning. „Als je staat te zingen, vergeet je alles om je heen.” De onderlinge band tussen de koorleden is „sterk en goed” volgens hem. „Dat merk je op de repetities. Veel leden maken dan een praatje met elkaar.”
Volgens Klomp is het lastig contact te onderhouden met alle 145 leden van Stereo. Zeker met de ongeveer zestig leden die buiten Genemuiden wonen. „Twee leden zijn inmiddels ziek. Zodra ik wat hoor of weet, probeer ik contact met deze koorleden te onderhouden.”
De opmars van het coronavirus baart hem zorgen. „De 70-plussers behoren tot de kwetsbare doelgroep. Hoe zal het straks zijn, als we weer mogen repeteren? Wie is er wel, wie niet?”
Van der Leeden mist het gezamenlijk muziek maken. „Wanneer je samen zingt, bindt dat zo veel meer. Ons koor is niet kerkelijk gebonden, de leden komen onder meer uit de Protestantse Kerk in Nederland, evangelische en baptistengemeenten. Als we zingen, vallen alle kerkelijke ideeën weg. We zingen vanuit ons hart, om God te prijzen.”
Hoewel samen zingen via Zoom geen succes was, blijven de koorleden van YES elkaar online ontmoeten. „We zijn gewend om op dinsdagavond samen te komen”, vertelt Van der Leeden. „Zo blijven we op de hoogte van elkaar. Dat is goed voor het groepsgevoel.”
Luisteren
Gek genoeg bekruipt mij een heel ander gevoel tijdens de onlinerepetitie van mijn eigen koor. Natuurlijk, het is leuk om elkaar te zien en te spreken. En doordat niemand je hoort, kun je alles meezingen wat je wilt. Ook de tenor- of baspartij. Schiet je stem een keer uit? Niemand om je voor te schamen.
Maar wat mis ik het samen ademen, samen klank vormen, samen muziek maken! Koorzanger zijn: dat is in essentie heel goed luisteren naar een ander. Die ander kan ik voorlopig niet horen. Klein leed uiteraard, vergeleken bij wat sommige mensen in deze dagen moeten doormaken. Maar toch. De vlag gaat uit als ik weer zangburen heb.
Optreden in de cloud
Door de coronamaatregelen zien veel koren hun concerten in rook opgaan. De vele afgelastingen vormen een rijke voedingsbodem voor nieuwe ideeën.
Op YouTube zijn onder de hashtag #virtualchoir steeds meer koren te vinden die samen blijven zingen. Op Facebook zijn liveconcerten –in alle soorten en maten– populair.
Een gloednieuw initiatief is ”Koorantaine”, een woordspeling op quarantaine. Doel van Koorantaine is aan de hand van ingezonden geluidsopnamen samen een gezang uitvoeren. Onder de hashtag #koorantaine lieten meer koren van zich horen, onder meer het schoolkoor van het Greijdanus College uit Zwolle.
Statisticus Maurice de Hond legt er vrijdag in het Reformatorisch Dagblad de nadruk op dat samen zingen –ook met inachtneming van 1,5 meter afstand– het risico op besmetting vergroot.
