Column: Eind goed, al goed
Rond de jaarwisseling blikken we terug op de dingen die gestopt zijn en kijken we vooruit naar wat nieuw begint. Veel mensen worden wat nostalgisch en filosofisch. Levensvragen komen makkelijk naar boven. Op zo’n moment van einde en begin kan een besef van vergankelijkheid opkomen. Wijzelf en alles om ons heen: het is allemaal tijdelijk.
Vaak zien we die tijdelijkheid als iets negatiefs. De tijd is een beperking. Met kalenders en klokken proberen we de tijd te beheersen en het maximale eruit te halen. We worstelen met timemanagement. We hebben er moeite mee dat dingen eindig zijn. Het liefst willen we eeuwig leven. Wat vergaat is slecht. Wat blijvend is, daar richten we ons op.
Volgens de Britse theoloog Jeremy Begbie kan muziek ons leren om op een andere manier met tijd en tijdelijkheid om te gaan. Tijd is namelijk net als muziek een onderdeel van Gods goede schepping. De manieren waarop muziek en tijd met elkaar vervlochten zijn, laten dat zien.
Muziek is niet alleen een goede tijdsbesteding. Het is de kunstvorm die bestaat bij de gratie van tijdelijkheid. Op allerlei niveaus speelt muziek met de tijd. De volgende toon komt pas als de vorige toon verdwenen is. Ritme bestaat niet zonder tijd. Dat is de manier waarop muziek werkt, de manier waarop muziek mooi is.
Muziek herinnert ons er ook aan dat geduld een schone zaak is. Aan sommige dingen willen we snel voorbij. We vinden dat ze tijd ‘kosten’. Maar wachten, bijvoorbeeld, is niet altijd slecht. Net als in muziek komen veel dingen in het leven pas als het hun tijd is. Zelfs stiltes zijn in muziek geen ‘loze tijd’. Ze horen juist intrinsiek bij het geheel.
Muziek laat ons zien dat we niet boven de wereld en boven de tijd verheven zijn. We zijn onderdeel van de wereld en van de geschiedenis. We kunnen de tijd niet beheersen: we zijn zelf onderworpen aan de tijd. We zijn mensen, geen goden, en dat is een goede zaak.
Ik denk dat Begbie een punt heeft. Tijdelijkheid en vergankelijkheid zijn niet per se slecht. Dat geldt zeker niet voor alles. Het verlies van een geliefde, bijvoorbeeld, blijft pijn doen. Maar bij sommige dingen zeggen we terecht: het was goed zoals het was, maar het is ook goed dat het afgelopen is.
Dat geldt ook voor het schrijven van columns over muziek: u leest hier mijn laatste bijdrage aan deze rubriek.