Een groot probleem voor regering en leger is dat rabbijnen soldaten hebben opgeroepen bevelen te weigeren als zij straks nederzettingen moeten ontruimen. De strijd tussen voor- en tegenstanders van de ontruiming verhevigt zich.

Sharon, die van plan is volgend jaar 21 nederzettingen in de Gazastrook en 4 in het noordelijk gedeelte van de Westelijke Jordaanoever te ontruimen, heeft een commissie ingesteld die het idee van een referendum moet onderzoeken. Op deze wijze heeft hij, aldus waarnemers, de voorstanders van een referendum geneutraliseerd. Tegen de tijd dat de commissie haar werk namelijk heeft afgerond, heeft de Knesset al lang toestemming voor de terugtrekking gegeven.

Voorstanders van een referendum zeggen dat het hele volk moet beslissen over de opheffing van de nederzettingen. Maar volgens Sharon zal er zeker een jaar verloren gaan als Israël een referendum houdt.

In de Gazastrook wonen 8000 Joden en 1,3 miljoen Palestijnen. De aanwezigheid van de Israëlische burgers en het leger in het gebied vormt een zware economische, politieke en militaire last voor Israël. Sharon gelooft dat Israël in de toekomst toch niet aan het bezit van grond in de kuststrook vast kan houden. Aangezien de ontruiming niet in het kader van een vredesregeling met de Palestijnen kan plaatsvinden, moet Israël volgens hem zelf een eenzijdige stap maken.

De Knesset stemt dinsdag over de ontruiming. De verwachting is dat de meerderheid van de volksvertegenwoordigers voor het plan zal stemmen. Het voorstel is identiek aan het plan dat het kabinet op 6 juni goedkeurde. Daarin werd, om twijfelende ministers over de streep te trekken, nog niet expliciet gesproken over de evacuatie van nederzettingen. De regering zal later beslissen welke nederzettingen in welke fase worden ontruimd.

Oppositie tegen het ontruimingsplan komt ook vanuit de hoek van rabbijnen. De gezaghebbende rabbijn Avraham Shapira zorgde vorige week voor opschudding met zijn oproep aan Joods-orthodoxe soldaten het bevel nederzettingen te ontruimen naast zich neer te leggen. Zestig andere Joodse religieuze leiders sloten zich bij hem aan. Velen van hen zijn verbonden aan de scholen waarbij de dienstplicht wordt gecombineerd met de studie van de talmoed.

Chef-staf Moshe Ya’alon noemde deze week tijdens een ceremonie voor omgekomen mariniers de poging tot gezagsondermijning „gevaarlijk voor ons als leger, samenleving en natie.” De oproep van politieke en geestelijke leiders om bevelen te weigeren, plaatst commandanten en soldaten voor moeilijke dilemma’s.

Defensieminister Shaul Mofaz trachtte gisteren de geestelijke leider van de ultraorthodoxe Shas-partij, Ovadia Yosef, over te halen het ontruimingsplan te steunen. Sharon zal vanmorgen proberen de voorzitter van Shas, Eli Yishai, ervan te overtuigen het plan te steunen.

Een meevaller voor Sharon is dat tientallen rabbijnen een open brief hebben getekend waarin zij zeggen dat soldaten de bevelen moet gehoorzamen. Onder hen zijn ook tegenstanders van de terugtrekking. Shlomo Riskin, rabbijn van Efrat en hoofd van het Torah Stone Instituut, zei gisteren op de Israëlische televisie dat hij tegen terugtrekking uit de Gazastrook is, maar dat dat niet het einde van Israël betekent. Een burgeroorlog betekent volgens hem wel het einde van het land.

Inmiddels blijft er in veiligheidskringen bezorgdheid bestaan over de veiligheid van Sharon en andere ministers. Volgens hen is het risico aanwezig dat rechts-extremisten een poging zullen ondernemen Sharon of andere voorstanders van de ontruiming te liquideren. Ook achten bronnen bij de inlichtingen het mogelijk dat extremisten een aanslag zullen plegen op de islamitische heiligdommen op de Tempelberg in Jeruzalem.

Vele voor- en tegenstanders van het ontruimingsplan zullen dinsdag naar de Knesset komen om hun opinies te ventileren. Leiders van de Joodse nederzettingen in de Gazastrook zijn van plan dinsdag de scholen te sluiten en de kinderen naar Jeruzalem te brengen om te demonstreren. De vrees bestaat dat tegenstanders van de terugtrekking de debatten of de stemming in de Knesset zullen saboteren. De veiligheidsmaatregelen in en rondom de Knesset worden de komende dagen aangescherpt.