Stel rouwadvertentie met zorg en liefst van tevoren op
In het artikel over de geschiedenis van rouwadvertenties (RD 7-6) kwamen ook de teksten van rouwadvertenties ter sprake. Terecht werd geconstateerd dat die voor verbetering vatbaar zijn. Ik geef enkele concrete voorbeelden. Daarbij probeer ik voor ogen te houden wat in genoemd artikel staat: het gaat over tere zaken.
Het is verbazingwekkend hoe vaak in rouwadvertenties in het RD „de Heere heeft weggenomen” staat. Met deze of een vergelijkbare tekst wordt in veel gevallen het woord „weggenomen” gebruikt als een synoniem voor „overleden”. Daarbij blijft in het midden of de overledene bij de Heere is.
Daarvoor is echter juist het woord „wegnemen” niet geschikt. In Genesis 5:24 staat dat Henoch wandelde met God en dat God hem wegnam. Dat betekent dat hij de dood niet kreeg te zien en niet gevonden werd (Hebreën 11:5). Henoch is dus een uitzondering. Met zijn weggenomen worden is alleen de hemelvaart van Elia te vergelijken, maar niet een hedendaags sterfgeval.
Heengaan en loslaten
Het roept mijn verbazing op als een familie in een rouwadvertentie meldt: „Onze geliefde is van ons heengegaan.” Dat klinkt alsof de persoon in kwestie zelf is opgestapt. Maar als het verschrikkelijke gebeurt dat iemand zelf uit het leven stapt, wordt dit woord niet gekozen. Dat feit wordt dan (begrijpelijk) verzwegen of alleen maar aangeduid.
Anderen laten weten dat zij de overledene hebben losgelaten, of dat zij hem of haar in Gods handen hebben gegeven. Ik begrijp de bedoeling: ze hebben vrede met het overlijden, zeker als ze mogen weten dat hun geliefde geborgen is bij God. Maar de bewering van de familie dat zij in actie kwam door de overledene los te laten, gaat mij een brug te ver. Datzelfde geldt voor de mededeling dat familieleden „hun geliefde in Gods handen hebben gegeven”.
„Na een ernstige ziekte…”
„Na een ernstige ziekte heeft de Heere mijn man tot Zich genomen.” De bedoeling van deze zin is duidelijk: de overledene is erg ziek geweest voordat hij overleed en de Heere hem tot Zich nam. Maar taalkundig bekeken, staat er heel wat anders. In feite bestaat de zin namelijk uit twee zinnen: 1. Hij is ernstig ziek geweest. 2. De Heere heeft hem tot Zich genomen.
De eerste zin wordt in het voorbeeld verkort weergegeven: het onderwerp en het werkwoord zijn namelijk weggelaten. Deze zin is in deze constructie een bijzin, terwijl de tweede zin de hoofdzin is. Taalkundig is het onderwerp van de hoofdzin ook het onderwerp van de bijzin. Concreet betekent dit dat de Heere in de beide zinnen het onderwerp is. Dat wil zeggen dat in de genoemde zin feitelijk het volgende staat: „Nadat de Heere ernstig ziek was geweest, nam Hij mijn man tot Zich.”
Iedereen begrijpt dat dit niet wordt bedoeld, maar het staat er wel. Het helpt niet om de vermelding over de ziekte te verplaatsen, bijvoorbeeld zo: „De Heere heeft mijn man na een ernstige ziekte tot Zich genomen.” Ook in deze formulering is „na een ernstige ziekte” een bijzin met hetzelfde onderwerp als de hoofdzin. Dat is in deze zin „de Heere”.
Overbodige woorden
Er staan nogal eens overbodige woorden in rouwadvertenties, zoals de toevoegingen „op Zijn tijd en Zijn wijze”, „uit de familiekring” of „uit dit leven”. Ook zonder die aanvullingen is het voor iedereen duidelijk dat God het doet op Zijn tijd en wijze, en dat daardoor de overledene niet meer in de familiekring en niet meer in dit leven is.
In deze advertenties wordt vaak het personeel van een verpleeghuis of hospice bedankt. Het is mooi als een geliefde in de laatste fase van het leven liefdevolle zorg heeft gekregen. Laat de mensen die deze zorg gaven dat vooral weten. Maar volgens mij is de rouwadvertentie daarvoor niet het aangewezen middel. Bovendien komt hierdoor in het overlijdensbericht een zwaar accent op die laatste, zware fase van het leven van de overledene te liggen.
Hoe dan?
Als een familielid is overleden, moet de tekst voor de rouwadvertentie zo snel mogelijk klaar zijn. Dat werkt eraan mee dat andere rouwadvertenties als voorbeeld worden genomen. Met het gevolg dat veel van die advertenties op elkaar lijken.
Mijn advies is: maak vandaag of morgen voor uw eigen overlijden een conceptbericht, samen met uw vrouw of man, of met iemand anders. Dat heeft twee voordelen: U moet nadenken over uw eigen dood, in relatie tot uw familie, maar vooral tot de Heere. En u hebt de tijd om een zorgvuldige tekst op te stellen.
Mijn voorkeurswoorden zijn: „onze geliefde is overleden”. Maar bovenal: „ontslapen in Christus”. Wat een wonder als dat zo is. Als je zeggen mag: niets kan mij scheiden van de liefde van God die in Christus Jezus is, zelfs de dood niet.
De auteur is emeritus predikant in de Christelijke Gereformeerde Kerken.
