„Allahoe akbar! Allahoe akbar!” Honderden opgefokte allochtonen scanderen ”Allah is groot!” op zondagavond 26 mei in Eindhoven. Demonstratief zwaaien ze met een Turkse vlag. Bij de Al-Fourqaanmoskee probeert een moskeebestuurder de gemoederen tot bedaren te brengen.

Maar de geest is uit de fles. De relschoppers richten vernielingen aan. Stenen vliegen door de lucht. Er zijn 300 agenten op de been. ME’ers slaan erop los, toont een videoreportage van de lokale zender Studio040. Twaalf tegendemonstranten zijn opgepakt.

Barbecue

Waarom de moslims in Eindhoven zo kwaad zijn? Anti-islambeweging Pegida houdt een betoging. Zo’n vijftien mensen, omringd door ME’ers, keren zich tegen de islam. ”Islam is een gevaar voor de samenleving”, staat op een bordje van een van de Pegidademonstranten.

Ze zijn met weinigen, maar maken de tongen los. Met door menigeen als provocerend ervaren acties weet Pegida zich in de kijker te spelen. In maart zette Pegida een pop bij de Haagse As-Soennahmoskee, en werd daarnaast een spandoek opgehangen. De boodschap was dat de profeet Mohammed een kinderverkrachter is.

Eindhoven zit in zijn maag met Pegida. Burgemeester Jorritsma verbood uit vrees voor „ernstige wanordelijkheden” twee nieuwe demonstraties van Pegida. Een barbecue bij de Al-Fourqaanmoskee afgelopen weekend en een demonstratie deze donderdag werden verboden. Die beslissingen kwamen Jorritsma woensdag op kritiek te staan van de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen. Die zei bij Omroep Brabant dat de burgemeester het grondrecht van Pegida om te demonstreren schaadt.

In een reactie daarop liet de burgemeester weten te worstelen met de kwestie. Jorritsma zegt te zoeken naar een „acceptabele balans” tussen het opkomen voor het demonstratierecht en het beschermen van burgers tegen ongeregeldheden.

Pegida noemt de burgemeester een islamknuffelaar. In videoboodschappen veegt Pegidavoorman Edwin Wagensveld de vloer aan met de demonstratieverboden. „Pegida heeft altijd vreedzaam gedemonstreerd.” Hij wijst erop dat in Amsterdam wel is toegestaan dat „antisemieten met Palestijnse vlaggen hun Jodenhaat staan te verkondigen.” Wagensveld stelt dat tegendemonstranten journalisten en agenten aanvielen. De anti-islambeweging wil zaterdag toch nog demonstreren in Eindhoven.

Moslimbeweging Oemmah Nederland noemt de aanhangers van Pegida „haatdragende neonazi’s” en kondigt in een brief aan de gemeente aan een massa mensen op de been te brengen als de club gaat demonstreren. De Eindhovense partij LPF is kritisch over de demonstratieverboden. „De indruk is gewekt dat het college na ernstige bedreigingen vanuit islamitische hoek toegeeft aan de wensen van de agressors.”

Wilders

Pegida staat voor ”Patriotische Europäer gegen Islamisierung des Abendlandes”, ofwel ”Patriottische Europeanen tegen islamisering van het Avondland”. De beweging werd in 2014 in het Duitse Dresden opgericht. PVV-leider Wilders sprak daar in 2015 zo’n 10.000 Pegida-aanhangers toe.

Pegida zegt „geweldloos” te zijn en te strijden tegen „antisemitisme, racisme, fascisme en straatterreur.” De Nederlandse Pegidaleider Wagensveld werd vorig jaar in Duitsland veroordeeld wegens belastingontduiking, meldde de NOS. Onder meer in Rotterdam en Enschede was Pegida actief. Een jaar geleden blies de anti-islamclub een demonstratieve barbecue met speklapjes voor de Rotterdamse Lalelimoskee op het laatste moment af.

Rassenvermenging

Is Pegida, dat doorgaans een paar handenvol demonstranten op de been krijgt, een extreemrechtse club? Opvallend is dat veiligheidsdienst AIVD de anti-islamclub niet noemt in het vorig jaar verschenen rapport ”Rechts-extremisme in Nederland”. Ook in de jaarverslagen over 2017 en 2018 rept de AIVD niet over Pegida.

In het rapport waarschuwt de dienst daarentegen wel voor bijvoorbeeld Identitair Verzet. Die club slaagde er in 2017 in „om landelijke media-aandacht te krijgen voor onder meer een actie op een net geopende islamitische middelbare school in Amsterdam.” Ook wijst de AIVD op het Studiegenootschap Erkenbrand. Die is „expliciet tegen rassenvermenging en streeft naar een zuiver blanke etnostaat. Daar vallen in het wereldbeeld van Erkenbrand Joden buiten.”

Clubs als Identitair Verzet en Pegida hebben overeenkomsten. Ze keren zich tegen de islam en willen bijvoorbeeld Zwarte Piet behouden. Saillant is dat minister Ollongren (Binnenlandse Zaken) in januari 2018 Pegida wel in één adem noemt met Identitair Verzet en Erkenbrand. Ze ziet de drie clubs als „de meest zichtbare manifestatie van extreemrechts.”