Zonder geestelijke welvaart is brede welvaart uiteindelijk smal
Niet alles wat het leven de moeite waard maakt, is in cijfers uit te drukken. Hoogleraar Jan-Pieter Smits, de man achter de Monitor Brede Welvaart van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), sloeg met deze opmerking in een interview in het Reformatorisch Dagblad van woensdag de spijker op de kop.
Toch is het een goede zaak dat het CBS voor de tweede keer deze monitor, waarin veel cijfers staan, publiceerde. Het rapport kijkt immers als het welvaart meet niet alleen naar materiële aspecten, maar ook naar indicatoren als welzijn, gezondheid, samenleving, veiligheid en milieu. Daarmee laat het bureau zien dat onze welvaart niet alleen te meten is met factoren als economische groei, besteedbaar inkomen, investeringen en consumptie. Jarenlang –en zeker in perioden van economische krimp– waren we te veel gericht op het dominante bruto binnenlands product (bbp).
Dit CBS-rapport maakt ook inzichtelijk, en dat is winst, dat welvaart niet alleen over onszelf hier en nu gaat, maar ook gevolgen heeft voor anderen, elders op de wereld en voor komende generaties. En dat kunnen we ons niet genoeg realiseren bij ons dagelijkse koop- en consumeergedrag.
Nederlanders bestellen bijvoorbeeld massaal producten op internet via buitenlandse bedrijven. Vooral sites als AliEXpress zijn enorm populair: spotgoedkoop en gratis verzending. Een schroevendraaierssetje voor nog geen 2 dollar aanschaffen via internet en gratis vanuit China naar Nederland laten verschepen, kan voelen als een goede aankoop, maar is niets anders dan een miskoop.
Het is daarom ook niet verwonderlijk dat de gemiddelde milieuvoetafdruk van de Nederlander –de mate waarin bestedingen gevolgen hebben voor het milieu– het afgelopen jaar toenam, ondanks alle pogingen om Nederland te verduurzamen.
Een van de conclusies uit het rapport is dat de brede welvaart in Nederland op veel fronten stijgt. Als het bijvoorbeeld gaat om veiligheid, opleidingsniveau en levensverwachting kleuren de modellen groen. Dat zijn positieve signalen waarvoor we dankbaar mogen zijn. Immers: wat hebben we, wat we niet hebben ontvangen?
Tegelijk is er geen reden om tevreden achterover te leunen. Vooral de stand van de natuur is zorgwekkend, signaleert Smits, die de monitor ontwikkelde. Bij veel thema’s die natuur en milieu aangaan, doet Nederland het matig en zit het Europees gezien in de achterhoede. Juist in een periode van economische voorspoed zou Nederland extra stappen moeten zetten om die achterstand in te halen.
Welvaart, ook brede welvaart, mogen we nastreven en elkaar toewensen. Zoals de apostel Johannes deed in zijn brief aan Gajus: Voor alle dingen wens ik dat gij welvaart en gezond zijt, gelijk uw ziel welvaart. Geestelijke en lichamelijke welvaart gaan hand in hand. Zonder dat eerste is brede welvaart uiteindelijk smal.