Wat is het probleem?

Het gebruik van zeer zware pijnstillers, zogenaamde opioïden, neemt toe in Nederland. In 2017 telde Nederland ruim 200.000 patiënten die langdurig opioïden slikten. Het totaalaantal gebruikers nam toe van 650.000 in 2010 naar ruim 1 miljoen in 2017, een stijging van 55 procent.

Waar komen die cijfers vandaan?

De cijfers komen uit een onderzoek van Zorgverzekeraars Nederland (ZN), in samenwerking met data-analysebureau Vektis Intelligence. Het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde publiceerde de onderzoeksresultaten dinsdag.

Hoe belangrijk is dit onderzoek?

Belangrijk. Tot nu toe was niet bekend hoe omvangrijk de groep langdurige gebruikers van zeer zware pijnmedicatie in Nederland is. Petra van Holst, directeur van Zorgverzekeraars Nederland, zegt dat het onderzoek is uitgevoerd omdat onduidelijk was hoe het „écht zit” met het gebruik en voorschrijfgedrag van deze sterke pijnstillers.

Waar dienen deze pijnstillers voor?

Opioïden zijn in principe bedoeld voor mensen met zware pijn en voor palliatief gebruik bij terminale patiënten. Artsen schrijven zware pijnstillers echter in toenemende mate ook voor om patiënten bijvoorbeeld sneller uit het ziekenhuis te ontslaan. Huisartsen schrijven overigens vaker voor dan specialisten.

Om welke zeer zware pijnstillers gaat het?

Met name oxycodon is populair. Het gebruik van dit middel is in zeven jaar tijd verviervoudigd. Maar ook de lichtere pijnstiller tramadol en het zwaardere fentanyl worden vaker voorgeschreven.

Hoe doet Nederland het?

Nederland neemt in Europa een prominente, negende plek in als grootgebruiker op de lijst van landen met het hoogste opioïdegebruik.

Hoe zorgelijk is de situatie?

Opioïde-pijnstillers werken verslavend. De effectiviteit van opioïden neemt na enkele weken af, waardoor het risico op afhankelijkheid groeit. Bovendien ontstaan bij het gebruik vaak bijwerkingen. Ook het gevaar van een overdosis is niet denkbeeldig. Deskundigen waarschuwen dat het voorschrijven van zeer zware pijnstillers een gewoonte kan worden.

Wat nu? Onderneemt iemand actie?

Minister Bruno Bruins (Medische Zorg) heeft in februari een plan gepresenteerd om het pillengebruik in Nederland terug te dringen. Bruins vindt de situatie zeer zorgelijk en heeft artsen, apothekers en andere deskundigen opdracht gegeven maatregelen te bedenken. Het nieuwe onderzoek van Zorgverzekeraars Nederland is een steun in de rug voor de minister.

Lees ook

Nederlander gebruikt vaker zware pijnstillers

Hoe werken opioïden?

Een opioïde of morfinomimeticum is een pijnstiller die min of meer dezelfde werking heeft als morfine. De grondstof is afkomstig van ruwe opium, het gedroogde melksap van de papaverplant.

Opioïden remmen de pijngewaarwording doordat zij een blokkade opwerpen in het ruggenmerg. Door zich te hechten aan speciale opioïdereceptoren in het centrale zenuwstelsel wordt de overdacht van pijnprikkels geremd.

Opioïden hebben geen ontstekingsremmend effect, in tegenstelling tot pijnstillers als ibuprofen, naproxen en diclofenac.