Stel, je bent directeur van een groot en bekend bedrijf in de Randstad. Je hebt ook filialen in Oost-Nederland en je wilt graag dat kleinere bedrijven jou daar niet in de weg zitten. Om dat voor elkaar te krijgen, organiseer je een zakelijke conferentie waarvoor je de meeste van je concurrenten uitnodigt. Je zet hoog in en stuurt zelf een zware delegatie: de tweede man van je bedrijf, de directeur van de afdeling externen, en nog een aantal managers.

Maar op de dag van de conferentie blijkt dat sommige bedrijven alleen een afgevaardigde uit het middenkader hebben gestuurd en andere bedrijven laten het zelfs helemaal afweten. En erger nog: je drie grootste concurrenten houden met z’n drieën op precies dezelfde dag een bijeenkomst in de achtertuin van één van hen. Dat is niet erg bevorderlijk voor je concurrentiepositie in Oost-Nederland.

Voor alle duidelijkheid: die directeur is president Trump, die vorige week in het Poolse Warschau een conferentie liet houden over het Midden-Oosten. De hooggeplaatste mensen uit het bedrijf zijn vicepresident Mike Pence en de minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo. De kleinere, concurrerende bedrijven zijn regeringen in het Midden-Oosten en Europese landen die veelal lagergeplaatste mensen stuurden als afgevaardigde. De drie grootste concurrenten zijn Rusland, Turkije en Iran, die tegelijkertijd een conferentie hielden in de Russische wintersportplaats Sotsji.

De vergelijking met een bedrijf is inzichtgevend, omdat het in dat geval glashelder zou zijn dat het bedrijf zijn leidende positie in Oost-Nederland aan het kwijtraken is. In de politiek is dat niet altijd zo helder, omdat er doorgaans meer rookgordijnen worden opgeworpen. Maar na vorige week is opnieuw duidelijk geworden dat de rol van de Verenigde Staten in het Midden-Oosten niet meer is wat die was.

Dat viel overigens niet alleen uit een analyse van de gastenlijst van de conferentie in Warschau op te maken, maar ook heel simpel uit de resultaten. De VS wilden de conferentie gebruiken om Iran verder te isoleren. Dat is in het verleden ook gelukt, maar die tijd is voorbij. Heel wat Europese regeringen willen zich daarvoor niet langer laten lenen en vinden de Amerikaanse regering op dit onderwerp veel te fel. Amerika heeft z’n hand vorige week in Polen diplomatiek gezien duidelijk overspeeld.

En dat is niet de eerste keer als het om het Midden-Oosten gaat. Ook in dat andere grote hoofdpijndossier, Syrië, zijn de Verenigde Staten steeds meer naar de zijlijn gedrongen. Hun plaats is ingenomen door met name Rusland en Turkije.

Trump lijkt daar vooralsnog niet erg wakker van te liggen. Dat is het verschil met de directeur uit het voorbeeld: misschien vindt hij het geen enkel punt dat zijn machtspositie in het Midden-Oosten in elk geval deels ondergraven wordt. Het is steeds duidelijker dat de Verenigde Staten in het Midden-Oosten één kant steunen: die van Israël en de soennitische landen – en dan vooral Saudi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Het gevolg is dat het gewicht van Amerikaanse uitspraken in de rest van het Midden-Oosten in rap tempo minder zwaar weegt. En dat lijkt een onomkeerbaar proces.