Niet de schoenen, de tuinstoelen of de matrassen zijn de grote problemen van de containerramp. Het zijn de piepkleine piepschuim- en granulaatbolletjes die de grootste uitdaging vormen voor de grootschalige schoonmaakacties op de Waddeneilanden en langs de Friese en Groningse Waddenkust. In de zoektocht naar manieren om de plastic korrels te verwijderen, werd vorige week op Schiermonnikoog geëxperimenteerd met een zandzuiger van grondverzetbedrijf Van der Flier uit Winschoten.

Eerder werd het grove vuil weggehaald met een beachcleaner. „Dan blijft het kleine grut over en daar zijn wij voor ingeschakeld”, vertelt commercieel directeur Kor van der Flier vanuit Winschoten. Het bedrijf voert normaal gesproken het preciezere grondwerk uit, daar waar graafmachines te riskant zijn, „bijvoorbeeld rondom kabels, boomwortels, of in de petrochemische industrie.”

Maar plastic korreltjes op een strand, dat is weer een geheel andere uitdaging. „Het is pionieren”, zegt Van der Flier. Eenvoudig werk is het niet. „Eigenlijk willen we alleen die korrels opzuigen, maar je krijgt zand mee en organisch materiaal dat van nature op het strand ligt.”

Het is volgens Van der Flier een enorm karwei om de korrels op te ruimen. „Vooral de korrels in het rulle duinzand zijn lastig op te ruimen. Daar zitten de korrels tussen de duindoorns en zakken ze snel weg in het zand. We zouden er met een zuigauto met acht slangen door moeten rijden om het goed op te ruimen.”

Onder het zand

Van der Flier meldde dit weekeinde dat er nog geen overeenkomst is met de verzekeraar van het schip MSC Zoe, dat de containers verloor. Van der Flier kan nog geen inschatting maken van de tijd die de opruimactie kost. „Maar er is wel haast bij geboden. Elke dag raken de korrels verder onder het zand verstopt door de wind of doordat iemand er overheen rijdt of loopt.”

Kustecoloog Tjisse van der Heide was donderdag voor het laatst op Schiermonnikoog om een inschatting te maken van het aantal plastic korrels op het eiland. De onderzoeker is onaangenaam verrast te vernemen dat de korrels volgens grondverzetbedrijf Van der Flier zo verspreid lijken te zijn geraakt. „Eerst lag het meeste bij de vloedlijn. Nu het overal ligt, geeft dat aan dat we er na de vloed snel bij moeten zijn. Ook om te voorkomen dat de korrels onder het zand terecht komen als het strand opdroogt.” Het zou hoe dan ook een kwestie van de lange adem worden, zegt Van der Heide. Wordt dat weken of zelfs maanden? „Dat zou zomaar kunnen. Zolang er korrels aanspoelen, is er werk te doen.”

Op de platen in de Waddenzee lagen eind vorige week geen containers meer. De bergingsactie is daarom gericht op en bij locaties langs de vaarroutes op de Noordzee. Daar liggen 220 van de 291 containers die overboord zijn geraakt. Rijkswaterstaat stuurde vrijdagavond een surveyschip en bergschip Atlantic Tonjer naar de Eemsgeul gestuurd om containers te bergen. Dat was later dan gepland. De vertraging werd veroorzaakt doordat het bergschip moest worden uitgerust met onder meer een grote kraan en onderzoeksapparatuur. Ook andere schepen zijn in het gebied aanwezig. Zo zet Defensie vanaf maandag schepen in om nog niet gelokaliseerde containers te vinden.

Afvalcontainers

Dit weekend waren er in Friesland geen gecoördineerde opruimacties. Wel stonden er afvalcontainers op het strand voor het geval dat mensen wat zouden vinden. De materialen die aanspoelen worden voornamelijk door professionele partijen opgeruimd. Waterschap Friesland meldde eind vorige week dat er op de stranden en dijken weinig materiaal bij is gekomen.

Rijkswaterstaat en de Waddenacademie doen onderzoek naar de langetermijneffecten van de verontreiniging.

Rijksuniversiteit Groningen (RUG) heeft de app waddenplastic.nl gelanceerd. Zo kunnen mensen melden waar zij de plastic korrels zien.