Er is geen kerk zonder Israël
Omdat God Zich blijvend aan Israël verbonden heeft en zo de volken zegent, mag de kerk haar verbondenheid met het Joodse volk nooit opgeven, reageert drs. Kees de Vreugd.
In een manifest pleit ds. J. Offringa ervoor om de onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël uit de kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) te schrappen (RD 15-9).
Het klinkt in dit manifest allemaal heel weloverwogen, nobel en respectvol: Liberale theologie laat iedere traditie in haar waarde, en wil vooral ook zelf in haar waarde gelaten worden. Maar bijna aan het eind van het manifest komt de aap uit de liberale mouw: „Het christendom heeft op basis van het Nieuwe Testament (…) belangrijke aanvullingen en correcties op het Oude Testament doorgevoerd” (blz. 5). In liberale ogen is het Nieuwe Testament dus superieur aan het Oude. De liberale kerk moet dan ook wel moreel superieur zijn aan het Jodendom.
Een heroriëntatie op de Israëltheologie is alleen al broodnodig om dit soort grote blunders uit de weg te ruimen.
Synagoge
De kerkorde van de Protestantse Kerk in Nederland is glashelder over het gesprek met Israël. In artikel I (basisartikel) wordt uitgesproken dat de kerk deelt in de aan Israël geschonken verwachting en (daarom) „geroepen is om gestalte te geven aan haar onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël.” Dat doet zij door het gesprek met Israël te zoeken „inzake het verstaan van de Heilige Schrift, in het bijzonder betreffende de komst van het Koninkrijk van God.”
In ordinantie 1 (de praktische uitwerking van het basisartikel), artikel 2, wordt dat uitgewerkt: het gaat om de verdieping en verbreding van het inzicht van de kerk in de weg van God met Israël. Dit is de spil. En van hieruit komt alles in zicht, tot en met de bestrijding van antisemitisme en het streven naar gerechtigheid voor iedereen.
Waarom moet de kerk haar inzicht in de weg van God met Israël verdiepen en verbreden?
Allereerst wel omdat de kerk in alle fasen van haar geschiedenis steeds weer de synagoge naast zich heeft gevonden. Ze kwam er niet van af en ze komt er niet van af. Net zoals de volkerenwereld, door welke religie of ideologie ook gestempeld, niet van het volk Israël afkwam. Ze heeft Israël als afgezonderd volk in haar midden geduld en zal nu zijn herwonnen zelfstandigheid moeten accepteren.
In de tweede plaats ontmoeten wij in Jezus, als de Gezondene van de God van Israël, een Joodse Man.
De derde reden is dat het heil uit de Joden is. Israël is in dat opzicht als volk en als beschaving geheel eigensoortig en niet in algemene categorieën onder te brengen. De verhouding van de kerk (als gemeenschap van gelovigen uit allerlei volken) tot Israël heeft dan ook een uniek karakter. Ze is anders dan de relatie tot andere volken of religies, omdat deze verhouding bepaald wordt door de gang en de richting van de heilsgeschiedenis.
Onopgeefbaar
Waarom dan ”onopgeefbaar verbonden”? Toegegeven, de formulering verdient geen schoonheidsprijs. Maar waar het om gaat, is dat de verbondenheid met Israël wezenlijk behoort tot de identiteit van de kerk. Simpel gezegd: er is geen kerk zonder Israël.
Dat is niet alleen historisch zo (de kerk was oorspronkelijk een beweging binnen het Jodendom die zich op niet-Joden ging richten). Dat is ook een Bijbels-theologisch gegeven. Jakobus bijvoorbeeld, de leider van de eerste gemeente in Jeruzalem, gaat uit van de voorwaarde dat er altijd een gemeenschap is die de Thora (de wet van Mozes) vervult. Met andere woorden: dat de synagoge en/of het Joodse volk er altijd is. Gelovige niet-Joden kunnen bij die gemeenschap te rade gaan (vgl. Handelingen 15, met name vers 21). Voor een kerk in de voetsporen van de apostelen is die Joodse gemeenschap dus onopgeefbaar.
Fundament
Het fundament is ten diepste dat God Zich aan Israël verbonden heeft. Zo maakt Hij Zijn Naam bekend, in de wereld en aan de volken. Vanuit Zijn verbondenheid met Israël is er zegen voor de volken. Nooit is gehoord dat Hij dat verbond heeft opgezegd. Willen wij daarvan af, dan moeten we ons afvragen welke God en welke Jezus wij dienen.
De auteur is medewerker educatie bij Christenen voor Israël.
