Column (ds. J. Belder): Geheimtaal
Hij zette me letterlijk de voet dwars. Monsterde me van top tot teen. Toen die vraag: „Wie heeft jou gebakerd?” Mijn ogen produceerden vraagtekens. In veelvoud. Hij kwam dichterbij. Drukte zijn vinger op mijn borstkas, of wat daarvoor doorgaat, en herhaalde zijn vraag. Langzaam en nadrukkelijk.
Het gebeurde na een van mijn eerste preekoefeningen. Ik mompelde iets over een ziekenhuis en een verloskundige. De man haalde zijn schouders op, zuchtte en verdween. Wist ik dat dit de tale Kanaäns was. Later leerde ik er meer, zoals: „Christus zien door de traliën van het Evangelie.” Of ik het ook altijd begreep?
Trouwens, een van de eerste catechismuspreken die ik hoorde ging over ”blote schepsels”. Dominee had ter wille van zijn gehoor de zondag stuk geknipt en zo de catechismus verknipt. Dus kauwden we die avond langdurig op een brokje ”blote schepsels”.
Toen ik later zelf die bewuste vraag en het antwoord moest uitleggen, zocht ik zorgvuldig naar een wat eigentijdser woord voor ”bloot”. Voor sommigen het begin van een hellend vlak. De notaris heeft het toch ook over ”bloot eigendom”?
„Als je maar wilt begrijpen”, zei iemand toen ik als beginnend twintiger een gerenommeerd prediker hoorde, die hoopte dat we allemaal onbekeerd huiswaarts zouden gaan. Vandaag zou ik voor autist uitgemaakt worden, maar ik begreep er echt niets van. Bijbel en belijdenis zeggen toch precies het tegenovergestelde, peinsde ik.
Het kwam allemaal weer boven door die ingezonden brief vorige week in deze krant. „Alstublieft geen verduisterend en versluierend taalgebruik, dominees!” schreef een verontruste lezer.
Jaren geleden trok ik op de kansel ten strijde tegen dergelijk taalgebruik. Ik citeerde enkele krachtige uitspraken van ds. C. Smits en werd prompt beschuldigd van misbruik van ’s mans goede naam en faam. Natuurlijk had „die lieve Smits” zulke onzin nooit gezegd. Dat ik het zwart op wit had, verergerde de zaak slechts. „Valsheid in geschrifte!”
Ik val de briefschrijver bij: in de kerk geen taal voor ingewijden. Buiten de kerkmuren hebben we er al genoeg last van: in zorg en onderwijs, ambtenarij en management. Groepstaal wordt al snel vaagtaal. Misschien verraadt de voorliefde voor ”kerkbargoens” wel een stukje geestelijke luiheid. Het verzekert de gebruiker bovendien van aanzien, zij het in beperkte mate.
Ik hoor het de voorzitter van de classis Heusden nog zeggen bij mijn bevestiging als predikant van hervormd Loon op Zand: „Belder, houd het helder.” En dat probeer ik dan ook. Uit liefde en eerbied voor het Woord en tot heil van de hoorders.
