Dat welvaart meer behelst dan wat we maken en kopen weten economen al eeuwen. Toch groeide het bruto binnenlands product (bbp) in de afgelopen decennia uit tot dé maatstaf voor welvaart en vooruitgang. Alsof het een vanzelfsprekende grootheid betrof, zoals we massa meten in kilo’s en temperatuur in graden Celsius.

Welvaart is echter van veel meer afhankelijk dan alleen van (betaalde) productie en consumptie. Van gezondheid bijvoorbeeld of vrije tijd. Het bbp gaat echter aan al die factoren voorbij.

Ook onbetaalde arbeid, zoals mantelzorg en vrijwilligerswerk, speelt in het bbp geen rol. Net als de weerslag die de producerende en consumerende mens heeft op de natuur en het milieu.

Het bbp draait, kortom, slechts om een beperkt ”hier en nu” terwijl de effecten hiervan op ”elders” (het buitenland) en ”later” (toekomstige generaties) onaangeroerd blijven.

Dat het bbp ten onrechte de suggestie wekt dat hoe meer we met elkaar verdienen, hoe hoger onze welvaart is, botst dan ook steeds meer met de groeiende aandacht voor duurzaamheid. De afgelopen tien jaar ontplooiden opeenvolgende kabinetten daarom initiatieven om meer inzicht te krijgen in hoe de welvaart in Nederland zich nu écht ontwikkelt. Tot nu toe zonder veel resultaat.

Twee vandaag (op Verantwoordingsdag) uitgebrachte publicaties moeten hier verandering in brengen. Zo presenteerde het CBS vandaag de eerste Monitor Brede Welvaart, waarin met indicatoren een beeld wordt geschetst van de ontwikkeling van de welvaart in Nederland.

Uit de monitor blijkt dat die zich in de laatste acht jaar opwaarts heeft ontwikkeld. Zo gaat de veiligheid omhoog, evenals de gezonde levensverwachting van mannen en het vertrouwen in de medemens. Slechts 3 van de 21 welvaartstrends die het CBS bekeek, gingen de verkeerde kant op: overgewicht, vrije tijd en het oppervlak aan beschermde natuurgebieden. Ook in Europees perspectief doet Nederland het goed. Alleen op het gebied van het milieu en de gezonde levensverwachting van vrouwen scoort Nederland laag.

Wel constateert het CBS dat de meest recente ontwikkeling minder florissant is. Van de ontwikkelingen in 2017 zijn er vijf omhoog en vijf omlaag. Zo waren er meer files, minder woon- en waterkwaliteit en een afname in biodiversiteit en vrijwilligerswerk. Ook de ”broeikasgasvoetafdruk” van Nederland nam in 2017 toe.

De drie planbureaus (CPB, PBL en SCP) lanceerden een verkenning over hoe Nederland met regelgeving, belastingen en subsidies kan voldoen aan haar ambitie om in 2050 een volledig circulaire economie te hebben.