Dat stelde Frits Bakker, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, dinsdag in zijn jaarbericht. Door recht te spreken kan de samenleving volgens hem zien dat wetten en regels worden gehandhaafd. Daarom moeten de drempels die burgers en bedrijven ervaren bij een gang naar de rechter zoveel mogelijk worden geslecht.

Honderden euro’s

Bakker luidt de noodklok over het toenemend aantal burgers en bedrijven dat een rechtsgang niet kan betalen. „Het kost al gauw honderden euro’s. En nog meer als je je zaak verliest. Dat kunnen velen niet opbrengen”, schrijft Bakker. „Mensen moeten altijd naar de rechter kunnen stappen als ze dat willen.”

Bakker heeft het in dit geval over civiele zaken, Dat zijn zaken waarbij burgers of bedrijven elkaar voor de rechter slepen omdat ze het niet eens kunnen worden. Het merendeel van zulke zaken betreft echtscheidingen, ontslag en ontslagvergoeding, burenruzies en onbetaalde rekeningen. Wie zo’n civiele zaak begint, moet daarvoor in Nederland griffierecht betalen.

Het griffierecht is bedoeld om de kosten die de rechtbank maakt voor de zaak op te vangen. Maar het is ook een financiële barrière die ruziemakers dwingt nog eens goed na te denken of er echt geen andere oplossing is dan een rechtsgang.

Bakker: „Juridisch gezien gaat het vaak om zaken van zogenoemd klein financieel belang. Maar dat kan voor gezinnen met een laag inkomen of voor een kleine onderneming die van opdracht naar opdracht leeft een pijnlijk hoge rekening zijn. Een voorbeeld: iemand die een conflict heeft over een onbetaalde rekening van 700 euro, moet ruim 200 euro aan griffierechten betalen. Dat is meer dan een kwart van de waarde van het geschil.”

Europa

In Nederland kost het aanspannen van een civiele procedure waarmee een belang tot 500 euro is gemoeid 119 euro voor rechtspersonen (bedrijven) en 79 euro voor natuurlijke personen. Gaat het om een bedrag van 500 tot 12.500 euro dan lopen die tarieven op tot 476 euro voor rechtspersonen en 226 euro voor natuurlijke personen. Een minvermogende betaalt altijd 79 euro. Nederland is in vergelijking met andere Europese landen behoorlijk duur. Er zijn ook landen waar een rechtsgang helemaal niets kost.

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat er sinds 2009, toen de kosten lager waren, gemiddeld 20 procent minder zaken worden aangespannen omdat de griffiekosten te hoog zijn. Ook is gebleken dat meer mensen een zaak zouden beginnen als die kosten lager waren. Om hoeveel mensen dat precies gaat, is volgens de Raad voor de rechtspraak niet te zeggen, want de raad weet niet welke zaken echt aangespannen zouden worden als het minder kostte.

Niet verlagen

Minister Dekker van Rechtsbescherming is vooralsnog geen voorstander van het verlagen van de tarieven, blijkt uit een brief die hij deze week aan de Tweede Kamer stuurde. Zijn ministerie heeft verschillende opties doorgerekend, maar overal is wat op aan te merken. „Alles afwegende vind ik de geldende griffierechten redelijk, al kan ik me voorstellen dat die afweging voor anderen anders uitvalt”, schrijft hij. Hij zal vooralsnog geen voorstel voor verlaging indienen, maar wil er wel over in debat gaan met de Kamer.