In april 1943 is Nederland bijna drie jaar bezet. De Duitse overheerser kondigt maatregel na maatregel af. Op de Katholieke Universiteit Nijmegen gaan de colleges zo veel mogelijk door, ook al zijn de oorlogsomstandigheden overal. Boeken uit de bibliotheek zijn verboden, het studentencorps Carolus Magnus is ontbonden en hoogleraren en studenten zijn gearresteerd door de bezetter.

Onder druk

De spanning stijgt, de onvrede groeit. Een nieuwe maatregel van de Duitse bezetter houdt de gemoederen bezig. De universiteiten in Nederland moeten een loyaliteitsverklaring voorleggen aan hun studenten: een belofte zich te „onthouden van iedere tegen het Duitse Rijk (…) gerichte handeling.”

De verklaring wordt op 13 maart 1943 ingevoerd; de studenten krijgen tot 10 april de tijd om haar te ondertekenen. Wie tekent, mag blijven studeren. Wie weigert, zal mogelijk tewerk worden gesteld in Duitsland. Of hij moet onderduiken, maar voor hoelang?

Weigeraars

Van de 14.600 studenten in Nederland weigert 85 procent een handtekening te zetten. De 12.400 weigeraars moeten zich bij de Arbeitseinsatz in Ommen melden, maar dat weigeren de meesten ook. De bezetter arresteert 3500 halsstarrigen en stuurt hen naar Duitsland.

Een relatie hoog percentage ondertekenaars (25,6) is er in Delft, na een positief advies van de academische senaat. Het op een na laagste percentage is er in Tilburg: 2,2 procent.

Studentenverzet

Een nog lagere score is er echter op de andere roomse universiteit in het zuiden: in Nijmegen tekent 0,3 procent. Deze studenten moeten er echter meer moeite voor doen: de Katholieke Universiteit Nijmegen is de enige die besluit niet mee te werken: prof. mr. dr. B. H. D. Hermesdorf, die sinds enkele maanden rector magnificus is, neemt met steun van de andere bestuurders het besluit de loyaliteitsverklaring niet aan de studenten voor te leggen. Om principiële redenen. Ze moeten dus zelf zo’n verklaring bemachtigen als ze willen tekenen.

Het gevolg: op 11 april 1943 wordt de universiteit gesloten. Hermesdorf hangt de mededeling van de sluiting eigenhandig op in het hoofdgebouw. Dat is woensdag driekwarteeuw geleden.

In de escaperoom kruipen deelnemers in de huid van vrienden van Jozef Felix Henri Marie baron van Hövell van Wezeveld en Westerflier (1919-1945). Zo lang als zijn volledige naam is, zo kort is zijn roepnaam: Jos. In 1943 is hij preses van de verboden Nijmeegse studentenvereniging Carolus Magnus. Hij speelt een belangrijke rol in het studentenverzet. Dat kost hem zijn leven: na arrestatie komt hij kort voor zijn 26e verjaardag om in concentratiekamp Neuengamme. Postuum wordt hem in 1946 het Verzetskruis 1940-1945 toegekend.

De educatieve escaperoom gaat daags na Bevrijdingsdag open. Dagelijks; alleen op maandag wordt er niet ontsnapt. De vroegere overheerser mag ook meedoen: de puzzels en raadsels waarmee een uitweg wordt gezocht, zijn behalve in het Nederlands en het Engels ook in het Duits beschikbaar. Boeken kan vanaf woensdag alvast: universiteitinverzet.nl