Rotterdam heeft drie weken geleden achttien nieuwe monumenten aangewezen als historisch erfgoed, waaronder enkele kerkgebouwen. De CU-SGP Rotterdam reageert verheugd op dat besluit, maar maakt zich ook zorgen. Vooral als het om kerken gaat.

De gemeenteraadsfractie drong er vrijdag in schriftelijke vragen aan het college op aan een kerkenvisie op te stellen, waarin afspraken worden gemaakt over de toekomst van kerkgebouwen in de stad bij dreigende leegstand. Een gesprek over de toekomst van een kerkgebouw moet breed worden gevoerd, vindt de fractie. Ook met de samenleving, ook met omwonenden.

Door tijdig het gesprek over de toekomst van een kerkgebouw te voeren, kan worden voorkomen dat er waardevolle bedehuizen verloren gaan. Zo’n breed gesprek kan best ingewikkeld zijn, aldus CU-SGP’er Gerben van Dijk vrijdag in een toelichting. „Een kerk is bezig met haar eigen sores. Het is natuurlijk niet fijn om gebouwen te moeten sluiten. Tegelijk kan zo’n stadsbreed gesprek ook heel heilzaam zijn.”

Veel kerken vervullen vanuit sociaal én stedenbouwkundige perspectief op cruciale locaties een beeldbepalende rol, legt hij uit. „Een kerkgebouw is er niet alleen voor erediensten, maar speelt vaak ook een rol in de wijk bij bijvoorbeeld buurtactiviteiten. Sommige kerken zijn misschien niet direct monumentaal, maar soms wel beeldbepalend genoeg om ze niet verloren te laten gaan.”

Zeker 86 procent van de ondervraagde Rotterdammers vindt de emotionele waarde van kerkgebouwen als „bakens van herkenning” in de stad groot, zo blijkt uit het rapport ”Kerkgebouwen leven. Ervaren Rotterdammers kerkgebouwen als een baken?” uit 2009 van het Burgerpanel Rotterdam.

Kosten

Voor steeds meer kerkelijke gemeenschappen in de grote steden zijn de kosten van hun gebouwen niet meer op te brengen. De combinatie van oude gebouwen, eigentijdse eisen aan het kerk-zijn, oplopende onderhoudskosten en dalende ledenaantallen maakt dat een toenemend aantal kerkelijke gemeenschappen zucht onder de last van een gebouw.

CU-SGP vraagt het college om een inventarisatie van kerkgebouwen die op kortere of langere termijn niet meer worden gebruikt voor erediensten. „Veel kerkgenootschappen zijn aan het puzzelen welke kerkgebouwen zij wel en welke zij niet afstoten”, weet fractiemedewerker Van Dijk.

Mocht een kerkgebouw toch leeg komen te staan, dan is het volgens Van Dijk goed om over herbestemming na te denken. „Niet de ombouw naar een zo groot mogelijk appartementencomplex moet uitgangspunt zijn”, benadrukt hij. „De overheid moet kijken naar wat goed is voor de stad.”

Het gemeentebestuur dient daarin zijn verantwoordelijkheid te nemen. Rotterdam moet ook geld op tafel leggen voor het behoud van kerkgebouwen. Bedragen wil Van Dijk niet noemen.

De CU-SGP wijst erop dat als er eenmaal een besluit tot sluiting van een kerkgebouw is genomen, initiatieven tot behoud vaak te laat zijn. De Valkenboskerk in Den Haag is daarin voor de Rotterdammers een baken in zee. Via een burgerinitiatief lijken omwonenden er op het nippertje in te slagen de sloop van het karakteristieke kerkgebouw te voorkomen. „Jammer dat het zover moet komen. Ik wil dat voor zijn.”

De Valkenboskerk staat al enkele jaren te koop. Nu een projectontwikkelaar zich heeft gemeld om de grond te kopen en de kerk te slopen voor woningbouw, komen omwonenden in het geweer. „Als de Valkenboskerk wordt gesloopt, dan breekt mijn hart”, aldus een buurman.

Een meerderheid in de raad van Den Haag heeft drie weken geleden een voorstel aangenomen om de Valkenboskerk te behouden. Het gemeentebestuur en de Protestantse Gemeente Den Haag zoeken naar oplossingen. Daarbij worden de wensen en ideeën van bewoners meegenomen.

Het pleidooi van de CU-SGP Rotterdam sluit aan op een CU/D66-motie in de Tweede Kamer van eind 2016. Een Kamermeerderheid heeft daarin vastgelegd dat omwonenden een plan moeten kunnen indienen voor de herbestemming van een kerkgebouw dat met sluiting wordt bedreigd.