De hoogste beroepsinstantie beslist binnenkort of de westerse levensstijl van de vrouwen –twee van Afghaanse komaf en één met Somalische wortels– hun recht geeft op een verblijfsvergunning in Nederland.

„Op deze Internationale Vrouwendag gaat het om de rechten van de vrouw,” aldus advocate Andrea Pool donderdag. De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) trok de verblijfsvergunning van haar cliënte in. De vrouw zou terug moeten naar Afghanistan.

Door haar jarenlange verblijf in Nederland is ze echter totaal veranderd in haar doen en laten. Haar westerse leefstijl kan ze niet voortzetten in Afghanistan, voert de advocate aan.

Slechte vrouw

De Afghaanse draagt geen boerka, heeft hier onderwijs gevolgd en wil op kamers wonen. In Afghanistan kon ze niet eens naar school en mag ze op straat geen ”hallo” zeggen tegen een onbekende man. De vrouw wil niet meer dat mannen haar de wet voorschrijven. Als ze terugkeert, riskeert ze vervolging. Ze zal te boek staan als een slechte vrouw.

Bij de Raad van State protesteert ook een andere vrouw, van 21 jaar, tegen uitzetting naar Afghanistan. Haar asielaanvraag werd in 2013 afgewezen. Ze stelt eveneens dat ze zich ontwikkelde tot zelfstandige vrouw, die bijvoorbeeld zelf bepaalt met welke man ze een relatie aangaat. Ook raakte ze geïnteresseerd in het christendom. In Afghanistan zullen ze haar waarschijnlijk als afvallige bestempelen en moet ze geweld vrezen, betoogt haar advocate, Gila van Reemst. „Gewapende bendes kunnen verwesterde vrouwen aanvallen en verkrachten. Rekenen op de bescherming van familie kan ze niet, omdat de familieband is verbroken.”

Broeken

Ook een jonge vrouw van Somalische komaf hoopt in Nederland te mogen blijven. Ze draagt broeken, heeft mannelijke vrienden en rookt af en toe. De vrouw is bang voor geweld in Somalië. Haar advocate, Krista Kaptein: „In Somalië zijn politiek en religie met elkaar verbonden. Mijn cliënte geeft een andere uitleg aan de islam dan daar gangbaar is. Ook zal ze dubbel lijden omdat ze uit een minderheidsstam komt. Ze kan niet rekenen op de bescherming van haar stam.”

De vertegenwoordigster van de IND, Elisabeth Pietermaat, vindt dat de vrouwen wel terug kunnen en zich moeten aanpassen aan de normen van het land van herkomst. „Ze groeiden er als kind op. Terugkeer mag soms zeer lastig zijn, ook voor jongens, het is niet onmogelijk.”

Pietermaat begrijpt de wens om in Nederland te blijven. De westerse levensstijl is het gevolg van het verblijf in Nederland. Ze stelt dat meer nodig is voor asiel. „Asiel is niet bedoeld om bescherming te bieden voor reacties op een westerse leefstijl.”

Daarentegen benadrukken de pleitbezorgsters van de drie vrouwen dat het ondoenlijk voor hen is om in Afghanistan en Somalië weer in het gareel te gaan lopen. Zelfs als ze hun uiterlijk aanpassen, zouden ze opvallen. De vrouwen zullen bijvoorbeeld ongevraagd hun mening geven of soms luid praten, zoals ze in Nederland gewend zijn. Zelfs hun zelfbewustere oogopslag zal hen kunnen verraden. De westerse leefstijl behoort tot de identiteit van de vrouwen, betogen zij.

De IND spreekt echter tegen dat westerse gewoonten bij de identiteit van de vrouwen horen. De dienst maakt bijvoorbeeld een duidelijk verschil tussen iemands westerse leefstijl en iemands homoseksualiteit. De wens om westers te leven is niet te herleiden tot een diepe politieke of religieuze overtuiging. Terwijl dat nu juist gronden om voor een verblijfsvergunning in aanmerking te komen.

Vervolging

Vluchtelingenorganisatie UNHCR van de Verenigde Naties schaart zich achter de drie vrouwen. „Vervolging is realistisch. De IND kan niet verlangen dat vrouwen hun westerse levenswijze verborgen houden om vervolging te ontlopen”, aldus zegsman Luke Korlaar desgevraagd.

Ondanks kritische vragen van de Raad van State blijft de IND erbij dat de vrouwen terug kunnen. Pietermaat: „Vrouwen hebben in de hoofdstad Kabul meer vrijheden dan op het platteland.”

De uitspraak volgt binnen enkele maanden.