Carnaval ongeschikt als voorbereiding op lijdenstijd
Zuid-Nederland staat vanaf zondag in het teken van carnaval. Het feest der feesten, zo duidt Björn van der Doelen het bourgondische volksfeest aan. Van der Doelen is het gezicht van de campagne carnavalvrij.nl. Een publiciteitsstunt van bierbrouwer Bavaria groeide uit tot een serieuze petitie om twee dagen vrij te krijgen. Een vrachtwagentje met bierkratten –gevuld met 170.000 handtekeningen– kwam woensdag naar Den Haag, samen met drie bussen vol zuiderlingen.
Het heeft iets moois: éven een paar dagen geen zorgen, onbekommerd zijn. In deze jachtige eeuw is het een goede gedachte gas terug te nemen en ontspanning, ontmoeting en gezelligheid te zoeken. Dat is dan ook het enige positieve aan dit uitbundige schransfeest. In elk geval is er weinig fraais aan de traditie erachter: jezelf rondeten voor het aanbreken van de veertig dagen tellende vastentijd vanaf Aswoensdag tot en met Stille Zaterdag, de dag voor Pasen.
De doorsneecarnavalvierder weet weinig van deze religieuze achtergrond. Die is ook omstreden, want er bestaat geen Bijbels gebod om veertig dagen te vasten. Wat het vasten zelf betreft: wie meent dat de voorbereiding daarop bestaat uit flink eten en drinken, heeft er weinig van begrepen.
Het feest is eerder een van de bewijzen dat de mens er telkens toe neigt traditionele zingeving terug te brengen tot oppervlakkig vertier. De profeet Jesaja klaagde er al over dat, toen de Heere opriep tot berouw en verootmoediging, het volk juist koos voor vreugdemaaltijden: „Laat ons eten en drinken, want morgen zullen wij sterven.”
Daarnaast onderstreept carnaval weer eens de kloof tussen het roomse zuiden en de provincies boven de grote rivieren, die vanouds een gereformeerd karakter hebben. In de aanloop naar 2017 waren er veel gesprekken tussen vertegenwoordigers van Rome en van de Reformatie. Een feest als dit toont aan dat de verschillen op het grondvlak levensgroot zijn. Een carnavalsblad meldde afgelopen week dat je de zonde van dronkenschap en overspel tijdens zo’n feest weer goed kan maken met een weesgegroetje in de Maria-kapel. Het is illustratief voor de verschillen in godsdienstige beleving en in levensernst.
Is dat niet al te somber? Zijn emoties als vrolijkheid en blijdschap bij de Reformatie niet te veel op de achtergrond geraakt? Inderdaad, ook in de Bijbel is sprake van temperamentvolle beurtzang en reidans.
Toch spreekt juist de naderende zondag over een heel ander feest. De eerste lijdenszondag is een voorbode van het nieuwtestamentische Pascha, de Goede Vrijdag waarop Jezus als het Offerlam goed voor kwaad vergold. Daarbij past een levend besef van Gods heiligheid. God is liefde, maar die liefde kon alleen werkelijkheid worden in het uitoefenen van recht in de kruisdood van Zijn Zoon. Wie daar weet van krijgt, ontvangt meer dan een paar dagen zorgeloos feesten: een eeuwig, storeloos Koningsmaal.
