Dat bleek maandag tijdens de eerste ronde over de Vijfde Nota. Het PvdA-kamerlid Duivesteijn noemde het plan van zijn partijgenoot maandag „vlak, onuitgewerkt en richtingloos.” De sociaal-democraat vindt dat het Rijk veel meer de regie van de ruimtelijke ordening in handen moet houden.

Pronk wil daarentegen gemeenten en provincies de vrije hand geven. De bewindsman zal de ingediende plannen wel toetsen aan een aantal criteria. Duivesteijn is het daar niet mee eens. Hij blijft erbij dat het Rijk de grote woningbouwlocaties moet aanwijzen.

VVD-kamerlid Verbugt vindt de regelzucht van het Rijk op onderdelen te overheersend. Zij is van mening dat gemeenten meer mogelijkheden moeten krijgen om te bouwen. Het CDA kiest op dit punt de kant van de VVD. De christen-democraat Van Wijmen wil niets weten van sturing vanboven af. Het belangrijkste kritiekpunt van het CDA was overigens het gebrek aan geld om de plannen uit te voeren. „De nota rust op drijfzand.”

Onderling gingen PvdA en VVD maandag ook stevig met elkaar in debat. De PvdA’er Duivesteijn vindt dat de VVD een rem op de bebouwing moet durven zetten. Het liberale kamerlid Verbugt stelde daarentegen dat de PvdA alles op slot wil zetten, behalve in de Haarlemmermeer. Daar wil de PvdA een complete nieuwe stad bouwen ter grootte van Groningen, zodat er elders in de Randstad meer open ruimte kan blijven.

De reacties op dit PvdA-plan zijn verdeeld. De VVD vindt dat de sociaal-democraten „belachelijk laat” met dit idee naar voren zijn gekomen. Ook de andere fracties wezen daarop.

ChristenUnie en SGP spraken overigens van een „interessant idee.” Volgens Van Middelkoop (CU) zou de stad de naam ”Duivestad” moeten krijgen. Minister Pronk was niet afkerig van het idee, maar minister Netelenbos van Verkeer en Waterstaat wees het maandag af, onder meer vanwege de geluidshinder door Schiphol. „Dit is als bouwen in het winterbed van een rivier”, aldus de bewindsvrouw.

Wat er gaat gebeuren met het vliegveld Valkenburg bij Leiden is nog niet helder. De regering wil het sluiten en de vrijkomende ruimte gebruiken voor woningbouw. PvdA, D66, GroenLinks en SP steunen dat idee. Deze fracties hebben precies de helft van het aantal zetels in de Kamer.

Er bestaat wel een duidelijke meerderheid om de ruimte op bedrijventerreinen efficiënter te gebruiken, bijvoorbeeld door meer ondergronds te bouwen, zoals parkeerplaatsen. Minister Pronk denkt aan een ruimtebesparing van 15 procent. De fracties willen een besparing van enkele tientallen procenten.

De Kamer zet het debat over de Vijfde Nota over drie weken voort.