Oorlogsmisdadigers als Mladic niet langer straffeloos
Met de levenslange straf voor de voormalige Bosnische legerleider Mladic bevestigen de rechters dat geweld in internationale conflicten niet langer straffeloos is. Dat is precies het het doel waarvoor het Joegoslaviëtribunaal is opgericht.
Rechter Orie was woensdag nog maar een halfuurtje onderweg in het lezen van zijn lange vonnis, toen de advocaat van Mladic vroeg of de aangeklaagde even naar het toilet mocht. Hij kreeg vijf minuten, maar dat werden er meer dan vijftig. In die pauze werd meermalen zijn bloeddruk gemeten, die volgens de raadsman veel te hoog was.
Al direct na Mladic’ arrestatie in 2011 was duidelijk dat er nog maar nauwelijks een schaduw was van de stoere dominante man die in 1995 zegevierend door Bosnië trok. De afgelopen dagen plaatsten veel media filmbeelden van Mladic optreden tegen onder meer de Nederlandse overste Karremans. Die gaf leiding aan blauwhelmen die namens de Verenigde Naties de bevolking van Srebrenica moesten beschermen tegen de Serviërs, die het gebied vrij wilden maken van de moslimbevolking. In die ontmoetingen was het nooit de vraag wie het stuur in handen had: dat was steevast Mladic.
Orie had Mladic al 530 zittingsdagen meegemaakt, dus die raakte niet van de wijs toen de verdachte al schreeuwend terugkeerde van zijn plaspauze. De rechter zette toen zijn verhaal voort, dat uitliep op de conclusie dat Mladic de spil was geweest in de „wreedste misdaden die de mensheid kent.” Het gaat hier om niets minder dan massamoord, uitroeiing en zelfs genocide.
Levenslang is in het licht van alle misdrijven niet opmerkelijk. Het vonnis voor Mladic is de 85e veroordeling vanuit het Joegoslaviëtribunaal. In elf hiervan gaat het om levenslang. Voor gruweldaden die sinds de Tweede Wereldoorlog in Europa niet meer waren gezien, lijkt dit ook niet ongepast.
Opmerkelijk is wel het verschil met Radovan Karadzic, die als president van de Bosnisch-Servische Republiek in zekere zin Mladic’ opdrachtgever was. Het vonnis loopt heel sterk parallel met dat over Karadzic, van anderhalf jaar geleden. Karadzic kreeg echter ‘slechts’ veertig jaar gevangenisstraf opgelegd. Het aangerichte leed wordt de militair dus zwaarder aangerekend dan de politicus.
Vanuit de wereld werd woensdagmiddag vrijwel zonder uitzondering positief gereageerd. Alleen enkele aanhangers van Mladic bleven volhouden dat hij een „held” was, maar daar bleef het bij.
Ook enkele Nederlandse oud-politici reageerden, zoals oud-minister Voorhoeve van Defense en oud-premier Kok. Zij droegen verantwoordelijkheid tijdens de val van Srebrenica. Toen bleek dat daar onder Nederlandse ogen 7500 mannen waren afgevoerd en vermoord, bracht dat een grote schrik. Achteraf werd vastgesteld dat de licht bewapende blauwhelmen helemaal niet berekend waren op de overmacht van de Serviërs. Nog altijd is dit een pijnlijk punt in Den Haag.
Mladic behoorde in juli 1995 tot de eerste personen die door het Joegoslaviëtribunaal zijn aangeklaagd. De aanklacht van vijftien bladzijden betrof zowel hem als Karadzic. Woensdag was hij de 85e persoon die werd veroordeeld. In totaal werden 161 mensen aangeklaagd. De rest is vrijgesproken of doorverwezen naar nationale rechters, of –zoals Slobodan Milosevic– tijdens het proces overleden. Met dit vonnis over Mladic kunnen veel rechters en juristen van het tribunaal naar huis en kunnen de rechters van beroep de zaak afwerken.