Nee, grote zorgen maken ze zich nog niet, zegt de vertegenwoordiger van de christelijke partij Bet-Nahrein in Noord-Irak. „Misschien krijgen we extra problemen, maar die kunnen nooit zo groot zijn als ten tijde van IS.” Verder is de politicus, dinsdag aan de telefoon vanuit de Noord-Iraakse stad Erbil, vooral op zijn hoede.

Hij is niet de enige. Christenen kijken op het moment de kat uit de boom in Noord-Irak. Ze zijn nog maar met weinigen – zo’n 250.000, terwijl hun aantal vijftien jaar geleden nog 1,5 miljoen was. Maar met de val van Saddam Hussein in 2003 begon de chaos. Die hield nooit meer op en had z’n voorlopige dieptepunt tijdens de snelle opmars van IS in 2014.

Nu, drie jaar later, is IS nog nauwelijks verslagen in Irak. Maar nieuwe bedreigingen dienen zich alweer aan, ditmaal tussen Iraakse groeperingen onderling. Het is het bekende fenomeen: zodra er geen gemeenschappelijke vijand meer is, steken onderlinge twisten opnieuw de kop op.

Tamelijk vreedzaam

De belangrijkste van die twisten is op dit moment de ruzie tussen de Koerden in het noorden van Irak en de nationale regering van het land. Inzet van de strijd is de prangende vraag: Wie heeft in het noorden de macht?

In feite zijn dat de Koerden. Ze leiden al decennialang een tamelijk vreedzame regering vanuit Erbil, waar over het algemeen ook christenen en andere Iraakse minderheden van profiteerden. Met de strijd tegen IS in de afgelopen jaren zagen de Koerden hun kans schoon en breidden hun gebied uit. In 2014 namen ze Kirkuk in, een stad die al sinds mensenheugenis uit een gemengde bevolking bestaat van onder meer Koerden, christenen en Turkmenen.

Maar Bagdad wil die stad terug. De druppel is een referendum dat de Koerden eind september hielden over onafhankelijkheid. Volgens de overwegend soennitische Koerdische regering wil bijna iedereen in het Koerdische gebied los van Irak. Die conclusie is, begrijpelijk, tegen het zere been van de nationale regering, waarin sjiieten de overhand hebben. En dus lag Kirkuk de afgelopen week onder vuur van het Iraakse leger.

Wat gaat dat betekenen? Stort Irak zichzelf nog verder in de chaos? Het is nog te vroeg om daar het definitieve antwoord op te geven, maar in elk geval staat vast dat er nu ingewikkelde politieke spelletjes gespeeld worden volgens het concept ”de vijand van mijn vijand is mijn vriend”.

In de praktijk betekent dit dat minderheden zoals christenen en jezidi’s op het moment zomaar steun kunnen krijgen vanuit Bagdad. Die krijgen ze omdat ze ook een eigen gebied willen in het door de Koerden opgeëiste deel van Irak, en daarmee het Koerdische verlangen naar onafhankelijkheid kunnen dwarsbomen.

Iraakse Biblebelt

Dat gebeurde dinsdag bijvoorbeeld rond de Iraakse stad Sinjar, bekend van de gruwelijke moordpartijen door IS op jezidi’s in 2014. Na het regime van IS namen de Koerden vorig jaar Sinjar in. Maar dinsdag hebben milities van jezidi’s op hun beurt de stad overgenomen van de Koerden. En deze milities worden gesteund door, jawel, Bagdad. De nationale regering ziet gebieden in het Koerdische noorden liever in handen van makkelijk bij te sturen kleine minderheden zoals de jezidi’s, dan in handen van de militair machtige Koerden.

Iets soortgelijks zou ook met de christenen kunnen gebeuren. De Iraakse Biblebelt bevindt zich van oudsher op de vlakte van Ninevé, een gebied dat nu door de Koerden wordt bestuurd. Maar partijen zoals het christelijke Bet-Nahrein proberen daar al tijden een autonome Assyrische, christelijke regio te vestigen. De Koerden staan dat niet toe, maar intussen zijn er de afgelopen jaren diverse christelijke beschermingseenheden opgericht die goed bewapend zijn. In sommige gevallen worden die gesteund door, jawel, Bagdad.

Op die manier worden minderheden gebruikt als pionnen in een schaakspel tussen Koerden en de nationale regering – een schaakspel dat steeds ingewikkelder wordt. Welke uitkomst dit spel uiteindelijk heeft voor de minderheden in kwestie is nog niet te voorspellen. Dat hun stem door beide groepen niet erg serieus genomen zal worden, is wél te voorspellen.