Christelijke Oranjekenners over tv-interview: Je ziet koning pijn lijden
In een tv-interview van meer dan een uur liet koning Willem-Alexander zich woensdagavond in zijn hart kijken. Aan bod kwamen onder meer zijn jeugdjaren, de opvoeding van zijn kinderen, de dood van zijn broer Friso, de MH-17-ramp. Wat vinden kenners van het koningshuis in christelijk Nederland van de ontboezingen van de vorst? Drie reacties.
,Je ziet de koning pijn lijden”
Pieter Verhoeve, voorzitter van de Koninklijke Bond van Oranjeverenigingen en burgemeester (SGP) van Oudewater:
„De koning laat zich in het tv-interview in zijn hart kijken en stelt zich kwetsbaar op. Het was uitdrukkelijk de bedoeling dat het interview zou gaan over de persoon achter het ambt. Dat is gelukt. Indrukwekkend dat vier miljoen mensen het tv-interview bekeken.”
Boeiendste fragmenten?
„Toen de koning vertelde over het overlijden van zijn broer, prins Firso, zag je hem pijn lijden. Zijn emoties waren zichtbaar. Mijzelf sprongen de tranen in de ogen. Interviewer Wilfried de Jong opereerde waardig en gepast. Hij bleef niet sentimenteel doorvragen.
Zeer indrukwekkend vond ik hoe Willem-Alexander sprak over zijn vader. Die vond dat hij medeverantwoordelijk was voor de Holocaust. Terwijl hij daar echt helemaal niks aan kon doen. Als Duitser voelde Claus een collectieve schuld tegenover het Joodse volk. Hij was een buitengewoon gewetensvolle man.
Boeiend vind ik ook wat koning Willem-Alexander vertelde over de scherpe discussies thuis met zijn broers. Hij sprak over „hakken of gehakt worden.” Het is voor mij nieuws dat de koning vertelde dat hij in zijn publieke optreden ervoor oppaste om, net als thuis, scherp uit de hoek te komen.
Iemand in een publiek ambt is als het ware een diplomaat. Je moet je woorden doseren. Als burgemeester ervaar ik dat ook. Een paar keer heb ik koning Willem-Alexander van nabij mee gemaakt. Toen viel het me op dat hij goed is in onderlinge gesprekken, één-op-één. Maar zodra er media in de buurt zijn, wordt hij voorzichtig, een beetje gespannen zelfs.
Het koningschap is niet alledaags. Er moet iets van distantie zijn, van mysterie en verwondering. Toch is het ook goed dat Nederlanders zich kunnen identificeren met een vorst. Dat gebeurde woensdagavond. De koning sprak over heel alledaagse onderwerpen, die ten paleize dus ook aan de orde zijn. Zoals media-opvoeding. Wanneer krijgen zijn dochters een mobieltje? Die thema’s spelen in mijn eigen gezin ook. Mijn dochter en ik stootten elkaar gisteravond af en toe aan, toen het over dit soort zaken ging in het tv-interview.
Ik vind het niet bezwaarlijk dat de koning woensdagavond niet over zijn geloof sprak. In diverse Kerstboodschappen deed hij dat wel. In zo’n terugblik bij je vijftigste verjaardag worden veel dingen ook níet verteld. Als de koning in het openbaar terughoudend is over de vraag hoe hij zijn geloof persoonlijk beleeft, respecteer ik dat. We hoeven niet alles te weten.”
„Opvallend dat koning zonder tv opgroeide”
Marie Verheij-van Beijnum, voorheen koningshuisverslaggever bij het Reformatorisch Dagblad:
„In het tv-interview is koning Willem-Alexander eerlijk en menselijk. Dat waardeer ik. Hij geeft toe dat hij een lastige puber was en dat hij nu, volwassen geworden, af en toe best nukkig kan zijn. In zulke uitspraken herkennen mensen zich.”
Boeiendste fragmenten?
„Allereerst denk ik aan de locatie en het interieur van villa Eikenhorst in Wassenaar. Leuk om te zien hoe de koning zijn interviewer naar de bank leidde, langs kunst, boekenkasten met de drie biografieën van Willem I, II en III, de foto’s op een tafeltje en het beeldje van Willem-Alexander dat zijn moeder heeft gemaakt.
Treffend vind ik wat hij zei over zijn relatie met zijn vader, de in 2002 overleden prins Claus. Dat voegde iets nieuws toe aan mijn blik op Claus. Die trok het zich als Duitser bijvoorbeeld haast persoonlijk aan dat de Duitse autoriteiten tijdens de Olympische Zomerspelen in 1972 niet konden voorkomen dat Palestijnse terroristen elf Israëlische sporters en officials gijzelden en vermoordden.
Treffend vond ik ook hoe Willem-Alexander in het tv-interview vertelde hoezeer de Holocaust het leven van zijn Duitse vader heeft gestempeld. Ik had Claus al heel hoog staan, maar mijn waardering voor hem is nu nog groter geworden.
Als puber kon Willem-Alexander zich niet afzetten tegen zijn vader die toen depressief was. Ik moest denken aan recente uitlatingen van de Engelse prins Harry. Die kwam er openlijk voor uit dat hij depressief werd nadat zijn moeder, prinses Diana, in 1997 omkwam bij een auto-ongeval. Ook vorsten zijn immers mensen met gevoelens. Hoe de koning in het tv-interview spreekt over het verlies van zijn broer Friso en zijn vader is indrukwekkend.
Grappig is hoe Willem-Alexander hoe hij in zijn jonge jaren zat te kissebissen met zijn broers. Een opvallend detail is dat hij en zijn broers nagenoeg zonder tv opgroeiden. De koning zei dat hij daar niet onder heeft geleden. Dat is voor mij heel herkenbaar.
Aan het eind van het interview zegt de koning dat hij in een complexe tijd leeft. Zo’n opmerking relativeer ik dan wel. Veel mensen vinden dat hun tijd ingewikkeld is. Ik lees op dit moment de biografie van Julia Baird over de Engelse koningin Victoria (1819-1901). Ook zij vond dat ze in een moeilijke tijd leefde.
In het interview sprak Willem-Alexander niet over zijn geloof of de kerk. Dat vind ik best jammer, want ik hoopte dat hij, ook al was het subtiel, iets van de diepere drijfveren van zijn bestaan zou laten zien.
Hoewel de koning niet per se grote woorden hoeft te spreken, had ik graag willen weten: Waartoe zijt gij op aarde? Waar vestigt hij zijn hoop op? Wat is de onderliggende kracht die hem drijft en moed geeft? Die geestelijke, spirituele dimensie miste ik. Ik denk dat dat ook te maken kan hebben met de interviewer.
Ik sluit niet uit dat het interview zodanig is geregisseerd dat de koning naar voren moet komen als de vorst voor alle Nederlanders, dus zo ‘neutraal’ mogelijk. En dat daarom het geloof niet aan de orde kwam. Het klopt dat er tijdens het interview historische tv-fragmenten werden vertoond waarin de koning uitspreekt: „Zo waarlijk helpe mij God almachtig.” Toch denk ik niet dat dit stille hints waren van de koning om zo iets over zijn geloof te zeggen. In die tv-fragmenten ging het nu eenmaal om historische gebeurtenissen, zoals de troonswisseling.”
„Waarom is Elfstedentocht belangrijk voor koning?”
Drs. A. A. van der Schans, historicus en koningshuiskenner:
„In het tv-interview komt koning Willem-Alexander dichterbij je. Het is een mooi tijdsdocument met biografische elementen. Bijvoorbeeld doordat de koning terugblikt op de val van de Berlijnse Muur en hoe hij die historische gebeurtenis beleefde.”
Boeiendste fragmenten?
„Mooi vind ik zijn verhaal over het feit dat hij in 1986 de Elfstedentocht uitreed. Begrijpelijk dat zijn ouders trots op hem waren, ze vlogen vanuit Brussel naar finishplaats Leeuwarden om hun zoon te kunnen onthalen.
Het is ook indrukwekkend hoe de koning spreekt over zijn rol als troostend staatshoofd na de ramp met vlucht MH17 in 2014. Hij is een respectabel mens, ik waardeer zijn pure optreden. Ook na de ramp met de vuurwerkfabriek in Enschede in 2000 bood het koningshuis als het ware rampenpastoraat.
De opmerkingen van de koning over de dood van zijn broer Friso vond ik ontroerend. Het was een van de weinige momenten dat hij zijn glas water pakte. Hij was duidelijk geëmotioneerd.
Het is mooi om te zien hoe Willem-Alexander over zijn vader spreekt. Hoe die de Tweede Wereldoorlog niet klein kon krijgen, hoe die nooit uit zijn leven verdween. Opvallend vind ik dat de koning in het interview nauwelijks over zijn moeder spreekt. Ik weet niet hoe ik dat gegeven moet taxeren.
Ik vind het echt jammer dat zingeving en duiding in het tv-interview nauwelijks aan bod kwamen. Neem de door hem uitgereden Elfstedentocht. Waarom is dat zo belangrijk voor de koning? Is het alleen folklore, zoals tulpen en klompen? Wat zegt die tocht over onze Nederlandse identiteit? Bestaat die?
Het interview was persoonlijk, en dat was mooi. De interviewer deed zijn werk goed en invoelend. Maar ik had graag iets gehoord over de levensbeschouwing van de koning. Dan verlang ik niet dat hij een verhaal vertelt over zijn zondagsbesteding, of die wel of niet voldoet aan de normen in de gereformeerde gezindte.
Wel zou ik graag weten hoe hij zich verhoudt tot belangrijke ontwikkelingen in de Nederlandse geschiedenis. Zoals de secularisatie, de modernisering, de ontzuiling en de globalisering. Wat is zijn stip op de horizon? Wat zijn zijn diepste drijfveren? Als hij daarover had gesproken, had het interview meer diepte en historische duiding gekregen.”
