Column (Evert-Jan Brouwer): #1wereld
Wat was het spannend vorige week woensdag. De VVD werd de winnaar. Maar in Nederland gaat de winnaar er nooit alléén met de buit vandoor. In Nederland zijn er altijd meerdere winnaars. Zeker in deze verkiezingen. Dus de buit moet verdeeld worden.
Miljoenen mensen hebben hun stem uitgebracht. Wie konden niet stemmen? Vluchtelingen en andere migranten. Mensen in Jemen, Nigeria, Zuid-Sudan, Somalië. Terwijl de uitkomst van de verkiezingen wél gevolgen voor hen heeft. We horen berichten over de grootste voedselcrisis sinds de Tweede Wereldoorlog. In Somaliland is de afgelopen drie jaar meer dan 80 procent van de veestapel doodgegaan. Daar kun je onmogelijk aan voorbijgaan.
Welke regering krijgen we? Twee scenario’s liggen het meest voor de hand. Het eerste is een regering met VVD, CDA, D66 en GroenLinks. Die beschikt in beide Kamers over een duidelijke meerderheid. Het tweede scenario is een regering met VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Zo’n regering kan in de Tweede en de Eerste Kamer op de kleinst mogelijke meerderheid rekenen: 76 en 38 zetels. Met de SGP erbij, als coalitiepartner of gedoogpartner, zou die meerderheid iets steviger worden.
Hoe belangrijk coalitievorming is, hebben we in 2012 gezien. VVD en PvdA draaiden toen het regeerakkoord ”Bruggen slaan” in elkaar. De PvdA liet nogal wat veren. Op het gebied van ontwikkelingssamenwerking gaf ze veel prijs aan de VVD. Dat leidde tot een monsterbezuiniging, want volgens de VVD heeft zestig jaar ontwikkelingshulp weinig resultaat laten zien. Het wrange is dat die monsterbezuiniging er juist toe leidde dat mooie resultaten van de Nederlandse hulp aan een land als Burkina Faso stagneerden of ongedaan gemaakt werden. Oud-PvdA-leider Samsom heeft bekend dat die bezuiniging hem „als een steen op de maag lag.”
Maar nu, 2017. Hoe groot zijn de kansen op een kabinet dat zich inzet voor ontwikkelingssamenwerking? En voor duurzaamheid en milieu?
In alle gevallen zal Rutte met partijen moeten onderhandelen waarvoor deze thema’s tot het hart van hun programma behoren. Dat geldt sowieso voor de ChristenUnie, GroenLinks en D66. Al deze partijen zullen proberen lessen te trekken uit het dramatische verlies van de PvdA. Ze zullen niet gauw genegen zijn om in de onderhandelingen te gaan uitruilen. Voor deelname aan een kabinet met de goed (?) populistische VVD hebben ze iets te verantwoorden aan hun kiezers. In een regeerakkoord zullen zij stevige voornemens willen zien voor ontwikkelingssamenwerking en klimaat- en energiebeleid.
Waarom ik dat durf aan te nemen? Twee dagen vóór de verkiezingen tekenden acht partijen, waaronder deze drie, het manifest “Wij keren de trend”. Het manifest luidt: „Nederland heeft een lange geschiedenis in het opkomen voor mensen in nood, het bestrijden van extreme armoede en steun voor mensenrechten. Met het behalen van de Werelddoelen in 2030 voor ogen, willen wij dat deze traditie onverminderd en in ieders belang wordt voortgezet. Wij zetten ons ervoor in dat Nederland de komende jaren weer extra gaat investeren in ontwikkelingssamenwerking en dat dit zich in het bijzonder zal richten op de mensen in de landen die het minste hebben.”
Wat het CDA in dezen op tafel zal leggen, is nog een vraagteken. Mogelijk zal het niet zelf voor ontwikkelingssamenwerking en duurzaamheid opkomen, maar er zich ook niet tegen verzetten als anderen het doen. Rutte is een politiek grootmeester, een slim onderhandelaar. Veel zal daarom afhangen van strategisch (samen)spel van de andere onderhandelende partijen.
Een van de vaardigheden die elke onderhandelaar moet bezitten, is het verpakken van eigen wensen in de begrippen van de onderhandelingspartner. Iets wat alle partijen delen, is de overtuiging dat we iets moeten met migranten. En ook dat mensen in ontwikkelingslanden op zijn minst dáár een kans moeten krijgen om aan hun toekomst te bouwen. Dat biedt in ieder geval aanknopingspunten voor gesprekken met de VVD.
Kortom, er liggen kansen. Op sociale media hebben velen in campagnetijd hun hoop en hun wens uitgesproken onder de slogan ”#1wereld”: onze toekomst is verbonden met die van zovelen, duizenden kilometers van hier. Ons gedrag, onze leefstijl, ons beleid, het heeft allemaal zijn invloed, ook ver buiten Nederland. En andersom: mensen in Afrika zijn onze naasten. Mensen met eigen verantwoordelijkheden, eigen talenten, maar ook met noden. Niemand van ons leeft voor zichzelf en niemand sterft voor zichzelf (Romeinen 14:7).
De komende tijd weet ik wat mij in Den Haag te doen staat.
Evert-Jan Brouwer is politiek adviseur bij Woord en Daad.
