Het kabinet erkent in de onlangs gepresenteerde omgevingsvisie, die duurzaam perspectief moet bieden voor de omgeving waarin we leven, het belang van land- en tuinbouw voor Nederland. Dat is een stap in de goede richting. Het aantal maatschappelijke opgaven waarvoor ruimte nodig is, wordt echter steeds groter. En voor veel van deze opgaven wordt gekeken naar het boerenland.

Daardoor verdwijnt veel landbouwgrond. In de afgelopen dertig jaar is bijna een tiende van het landbouwareaal verdwenen ten behoeve van bouw, verkeersinfra én natuur. En met toenemende en onzinnige plannen om landbouwgrond om te zetten naar bijvoorbeeld zonneparken zal die alleen maar verder afnemen. Maar van de boer wordt tegelijkertijd wel verwacht dat hij extensiveert, omschakelt naar een circulaire landbouw of een bijdrage aan de biodiversiteit levert. Hoe dan?

Vruchtbare grond

Het zou natuurlijk uiterst jammer zijn als Nederland zijn karakteristieke aangezicht zou verliezen. Maar daarnaast behoort Nederland tot de vruchtbaarste delta’s van de wereld. We telen er gezond voedsel, mooie bloemen en hoogwaardig zaai- en pootgoed dat de hele wereld over gaat. Studenten van over de hele wereld komen naar Nederland voor landbouwkundig onderwijs aan de hogescholen en universiteiten. Dat kennisniveau kunnen we alleen op peil houden met voldoende massa en kracht van Nederlandse boeren. Zonder boerenland geen producten van eigen bodem, geen boeren, geen landschapsbeheer en ook geen kennisontwikkeling. En zonder boeren ook geen oplossingen voor de vele opgaven die er liggen.

Want oplossingen hebben we. Neem de energietransitie: inmiddels wordt meer dan 40 procent van hernieuwbare energie op of bij een boerenerf geproduceerd. Denk hierbij aan zonne-energie vanaf de staldaken, windenergie, groen gas en ook de geothermische energie in de glastuinbouw. De boer en tuinder als energieleveranciers. De vruchtbare landbouwgrond hoeft voor dit soort vraagstukken dus niet gebruikt te worden!

Voor woningbouw en industrie kan nog meer worden gekeken naar braakliggend gebied of achterstandsgebied, zoals verouderd industriegebied. Daarnaast wordt voor de versterking van de natuur nu vooral gesproken over verbindings- en/of bufferzones. Daarvoor moet kostbare landbouwgrond ombestemd worden en neemt die af in waarde. Tja, de belastingbetaler betaalt. Maar waarom belonen we die boer niet als hij met aangepast gebruik van de grond hetzelfde doel bereikt? Natuur is niet alleen maar bos en heide. Ons agrarische landschap met een biodivers grondgebruik met mooie en nuttige landschapselementen is immers ook natuur! Als we er een ”maatschappelijke kosten-baten-analyse” op los zouden laten, dan ben ik ervan overtuigd dat natuurbeheer door boeren vele malen effectiever en goedkoper is!

Peiling

Bovendien maken niet alleen boeren en tuinders zich zorgen om het verdwijnen van landbouwgrond. De samenleving vraagt ook om behoud van het platteland. Uit een recent onderzoek in opdracht van LTO Nederland blijkt dat driekwart van de Nederlandse bevolking vindt dat Nederlandse land- en tuinbouw behouden moet blijven. Daarnaast ziet een overgroot deel het belang van boeren en tuinders die het platteland leefbaar en vitaal houden. Dit klinkt als een duidelijke oproep om het platteland te beschermen, te bewaren en te koesteren. Zo’n oproep mag niet genegeerd worden.

We mogen trots zijn op onze boeren en het boerenland in Nederland. Maar we moeten er ook zuinig op zijn. De landbouwgrond nog verder onder druk zetten, is niet de oplossing. Boeren hebben oplossingen. Benut, faciliteer én beloon ze.

De auteur is boer in Raalte in samenwerking met een melkgeitenbedrijf, portefeuillehouder Natuur & Landschapsontwikkeling voor LTO Nederland en voorzitter LTO Noord regio Oost.