„Bovenkerk ineens dé orgelhotspot”

Jan Quintus Zwart, manager van de Bovenkerk in Kampen: „De paniek aan het begin van de crisis leidde tot veel geschuif in de planning. Dat leverde veel werk op, maar weinig omzet. Nadat we een concert via YouTube hadden uitgezonden, kwamen er veel aanvragen binnen voor YouTube-concerten. Ineens waren we dé orgelhotspot van Nederland. Ook dat leverde veel werk en relatief weinig inkomsten op. Aan de andere kant: het levert in elk geval íets op. Gelukkig konden we snel weer dertig bezoekers toelaten en per 1 juli zelfs weer honderd. Die aantallen hebben we losgelaten toen de anderhalvemeterregel werd geïntroduceerd. We hebben daarop geprobeerd zo veel mogelijk concerten naar binnen te halen. De Bovenkerk kan namelijk moeiteloos 200 tot 250 bezoekers aan. En in de kerk tocht het altijd, dus is er ventilatie genoeg. Nu moesten we weer terug naar dertig bezoekers. Dit wordt een jaar waar we niet blij van worden, maar waarin wel veel initiatieven, kansen en mogelijkheden ontstaan. Een deel daarvan zal toekomstbestendig zijn. We bereiken bijvoorbeeld een groot publiek via YouTube. Wel hebben we afgesproken dat de woensdag- en zaterdagserie alleen mocht worden gestreamd als kijkers zouden betalen. Het winterslaapscenario zal hier voorlopig nog wel even op zich laten wachten. Misschien kunnen we kosten besparen door niet te stoken. Dat is dan weer goed voor de verkoop van koffie achteraf.”

„Alle afspraken voor opnames vielen weg”

Arend-Jan Wielink, eigenaar van Excellent Recordings: „Normaal gesproken verzorgen we veel cd-opnamen van samenzangavonden en koren, maar die vielen dit voorjaar in één keer weg. In maart dachten we nog dat veel afspraken wel naar september en oktober konden worden verzet, maar ook die schuiven inmiddels door. Door de coronapandemie ben ik niet alleen alle opnameafspraken kwijt, maar ook de organisatie en promotie eromheen. Wat nog wel kon, waren de opnamen met solisten en kleine orkesten. Zo namen we nieuwe cd’s op met André Nieuwkoop en met The Musix. Met Martin Mans gingen we naar de Bavo in Haarlem en voor onze Diamond Line maakten we opnamen met Christiaan Ingelse en Anton Pauw. Door de stilte buiten konden we heerlijk rustig opnemen, met weinig buitengeluiden. Mensen luisterden door de lockdown meer muziek. In onze webwinkel liep het storm en het aantal luisteraars van onze cd’s op FamilyStream groeide hard. Toch ben ik niet helemaal onbezorgd. We weten niet hoe lang dit gaat duren. Daarom ben ik begonnen met bakgezond.nl, een webwinkel met gezonde bakproducten. Ons wereldje kan écht veranderen, want zo lang die anderhalvemeterregel blijft, kan een koor geen opname maken. En dan nog de angst, zeker bij oudere koorleden: als deze situatie te lang duurt, is dat funest voor de koorwereld.”

„Geen inkomsten is ondernemersrisico”

Pianist Wouter Harbers: „Dat mijn hele agenda aan het begin van de coronapandemie in drie dagen leeg werd geveegd, was schrikken. Dit jaar zou ik namelijk meer dan 200 concerten geven. Toen ook nog een aantal sponsors afhaakte, zag ik alles als een kaartenhuis ineenstorten. Stel dat veel concertseries in het ergste geval anderhalf jaar stilliggen: dan moet ik op sommige plekken weer helemaal van voren af aan beginnen om het publiek te mobiliseren. Gelukkig bleek het mee te vallen. Tijdens de lockdown heb ik een maand lang dagelijks live-uitvoeringen gestreamd via Facebook. Dat was ontzettend leuk en er werd gul gedoneerd: dat hielp mij echt door die eerste maanden heen. Toen in juni weer dertig personen mochten samenkomen, heb ik miniconcerten georganiseerd. De meesten daarvan waren uitverkocht. De coronapandemie bracht me ook een ongekende kans: mijn twee concerten in de Kleine Zaal van het Concertgebouw werden geannuleerd, maar in plaats daarvan kon ik een cd opnemen in de Grote Zaal van het Concertgebouw. Dat was een ervaring om nooit te vergeten. Dat ik geen inkomsten krijg, zie ik als ondernemersrisico: als je de winst mag houden, moet je het verlies ook dragen. Nu alles een tweede keer dreigt stil te vallen, maak ik me wel zorgen. Vooral musici met overheidssteun en grote orkesten hebben een groot probleem. Voor hen is dit echt een catastrofe.”

„Gratis concerten kunnen gewoon niet”

Concertorganisator Eelco Slingerland van Flying Eagle: „Door de lockdown moesten diverse concerten worden verschoven of afgeblazen. Een van de concerten die we organiseerden, bleek door alle nieuwe regels financieel niet meer haalbaar. En omdat er niet meer mocht worden gezongen, was het derde Flying Eagle-concert uitsluitend instrumentaal. Er waren bovendien slechts twaalf bezoekers, maar die gaven wel een extra gift boven op de toegangsprijs van 20 euro per persoon. De annuleringen leidden niet tot kosten, als je ten minste de uren niet rekent. En dan die onzekerheden: je leeft eigenlijk van persconferentie naar persconferentie. Helaas bracht ons werk, ondanks alle inspanningen, weinig geld in het laatje. Bij onlineconcerten krijg je veel ‘likes’, maar de donaties vielen vies tegen. Daarom zijn wij er een groot voorstander van dat livestreams en onlineconcerten niet meer gratis worden aangeboden. Concertbezoekers moeten zich bovendien realiseren dat de vaste lasten van alle partijen gewoon doorgaan. Gratis concerten kunnen gewoonweg niet, tenzij er voldoende sponsors zijn. Daarom wil ik iedereen oproepen om musici te steunen: met een gift of door eens een cd van hen te kopen. Als de situatie zo blijft, zullen veel musici een andere baan erbij moeten zoeken – zeker de musici die vaak samen met andere musici en/of koren optreden.”

„In het ergste geval winterslaapscenario”

Simon Reinink, directeur Koninklijk Concertgebouw Amsterdam: „Het Concertgebouw is voor 95 procent afhankelijk van inkomsten uit activiteiten. Als 80 procent daarvan wegvalt, heb je een gigantisch probleem. Daarom moesten we ingrijpende maatregelen treffen op het gebied van personeel en programmering. Dat de serie ”Meesterpianisten”, die Marco Riaskoff meer dan dertig jaar met verve organiseerde, door de crisis is weggevallen, is heel verdrietig. We weten niet hoe de crisis zich ontwikkelt. Voor musici is deze situatie ongelooflijk stressvol omdat ze hun inkomsten zien wegvallen. We doen er dan ook alles aan om hen zo veel mogelijk te laten optreden. Voor internationale musici geldt in sommige gevallen geen quarantaineplicht als ze binnen 48 uur terugkeren naar hun thuisland. Daar proberen we rekening mee houden. Al met al is het een ongelooflijk complexe puzzel. Gelukkig ondersteunt de overheid ruimhartig, maar voor niet-gesubsidieerde instellingen is het lastig om te overleven. Ik ga ervan uit dat het Concertgebouw blijft bestaan, maar de vraag is wel hoe we uit deze crisis komen. In het ergste geval gaan we over naar het winterslaapscenario, waarbij we alleen het gebouw in stand houden. We doen er alles aan om dat te voorkomen.”

„De livestream is een cadeautje”

Organist Gert van Hoef uit Barneveld: „Normaal gesproken geef ik vooral concerten in de zomermaanden. Dat was juist de periode waarin veel niet doorging. Toen ik in maart een andere organist livestreams zag organiseren, heb ik besloten om ook een poging te wagen. Dat was een sprong in het diepe en ik moest investeren in allerlei apparaten. Verrassend genoeg was het publiek, vooral in het begin, enorm meelevend. Ik kreeg in de eerste plaats hartverwarmende berichten, maar daarnaast ook donaties. Gelukkig kunnen we vanaf juli weer echte concerten geven, maar met de livestreams blijf ik doorgaan: die worden ontzettend gewaardeerd. Ik merk ook dat het haast van me wordt verwacht om regelmatig een concert te geven via YouTube: via de chatfunctie bij de livestream is er een soort gemeenschap rondom die concerten ontstaan. Ik reken geen geld voor de streams. Die zijn immers live, en dan kan er zomaar wat misgaan. Ik wil niet op mijn geweten hebben dat mensen betalen en daar niets voor terugkrijgen. Mijn hoofddoel is ook niet om er geld mee te verdienen: dat doe ik met andere activiteiten, zoals muziekles en de verkoop van bladmuziek. De livestream is een cadeautje.”