Ondernemingskamer holt identiteit Nijmeegse universiteit uit
De Radboud Universiteit Nijmegen en het Universitair Medisch Centrum verliezen per 15 november het predikaat ”katholiek”. Daartoe hebben de Nederlandse bisschoppen besloten, zo blijkt uit een decreet dat bisschop Van den Ende, als voorzitter van de bisschoppenconferentie, heeft getekend. De reden is dat zij onvoldoende invloed kunnen hebben op de benoeming van bestuursleden van de universiteit.
In de achterliggende jaren is er geregeld discussie geweest tussen de bisschoppen en het bestuur van de Stichting Katholieke Universiteit van Nijmegen. De voordracht door de stichting van kandidaten voor het bestuur kon keer op keer geen instemming krijgen van de bisschoppen.
Het bezwaar van de bisschoppenconferentie was dat de aanstaande bestuurders weliswaar professioneel goed gekwalificeerd waren maar dat hun godsdienstige opvattingen of hun levensopenbaring onvoldoende aansloten bij het rooms-katholieke geloof. Voor de kerk weegt het criterium van de rooms-katholieke identiteit zwaarder dan de andere criteria, zo stelden de bisschoppen.
Inmiddels heeft het stichtingsbestuur van de Ondernemingskamer in Amsterdam toestemming gekregen om bij wijze van uitzondering eigenhandig bestuursleden te benoemen. Daarmee werd de impasse doorbroken die sinds 2014 bestaat. Volgens de Ondernemingskamer gebruiken de bisschoppen hun bevoegdheden op een manier die niet meer past bij „de huidige betekenis van de katholieke identiteit van de universiteit.”
Die uitspraak is opvallend. Terwijl de bisschoppen formeel het recht hebben om de identiteit te bewaken, bepaalt nu de rechter dat zij met het uitvoeren van die taak niet meer in deze tijd passen. Anders gezegd: je mag wel het karakter van die universiteit bewaken, maar dan moet je wel meeveren met de beweging die het door jou aangestelde stichtingsbestuur of de maatschappij maakt; ook wanneer die een kant opgaat die je niet wilt. Daarmee heeft de Ondernemingskamer de bevoegdheid van het toezichthoudende orgaan, de bisschoppenconferentie, volledig uitgehold.
Natuurlijk kan men tegenwerpen dat er al veel op de Radbouduniversiteit plaatsheeft dat niet strookt met de rooms-katholieke identiteit. Dat zal waar zijn, maar het hek is helemaal van de dam als bestuursleden niet meer hoeven te voldoen aan de criteria die de bewaker van de identiteit stelt.
De gang van zaken in Nijmegen is een waarschuwing richting alle identiteitsgebonden instellingen. Het is duidelijk dat zij professioneel geleid moeten worden. Maar hun bestaansrecht ontlenen ze aan hun identiteit. Dat toezichthouders daar eisen aan stellen, is niet meer dan vanzelfsprekend. Die component mag niet ondergeschikt worden gemaakt aan de gewenste professionaliteit. Wanneer rechtscolleges zoals de Ondernemingskamer daar ruimte aan geven, gaan zij hun boekje te buiten.
