„Soms is een operatie noodzakelijk en is er geen keuze”, zegt chirurg Schelto Kruijff, die het onderzoek leidde. „Maar als er wel alternatieven zijn voor een operatie of als het mogelijk is om de operatie uit te stellen, dan is het belangrijk om die keuze te kunnen maken op basis van de exacte data en risico’s.”

Het onderzoek werd gehouden tussen eind februari en begin juni. Kruijff noemt de uitkomsten „ontzettend belangrijk voor chirurgen en patiënten bij het maken van keuzes binnen de planbare zorg”. Hij en zijn collega’s analyseerden gegevens van 503 patiënten die in 27 Nederlandse ziekenhuizen werden geopereerd. In totaal bleken 161 van deze patiënten het coronavirus te hebben. Bij de meerderheid kwam dit overigens pas na de operatie aan het licht.

Uit de groep die het coronavirus had, overleden 26 patiënten (16 procent) binnen een maand. Van de patiënten die niet waren besmet toen ze hun operatie ondergingen, overleed 4 procent. Ook dat is een relatief hoog percentage, want gemiddeld overlijdt in Nederland 2 procent kort na een operatie. De onderzoekers verklaren dit uit het feit dat tijdens de eerste coronagolf alleen de meest urgente operaties doorgingen.

Na een correctie op leeftijd en geslacht bleek de sterfte onder besmette patiënten niet meer vier keer zo hoog, maar wel nog altijd drie keer zo hoog als onder de patiënten die niet waren besmet: 4 procent versus 12 procent. Ook complicaties na de operatie kwamen aanzienlijk vaker voor onder de coronapatiënten, melden de onderzoekers in het wetenschappelijke tijdschrift Surgery. Ze blijven het antwoord verschuldigd op de vraag hoe het precies komt dat het sterfterisico na een operatie zoveel hoger is voor mensen met het coronavirus.

Als mogelijke factoren noemen de wetenschappers de kunstmatige beademing, de narcose en beschadiging van weefsel door de operatie zelf. Die kunnen ieder een heftige lichamelijke reactie veroorzaken, waardoor de patiënt achteruitgaat.

Dat coronapatiënten rond een operatie verhoogd risico lopen, werd in juni al gesignaleerd door een internationaal chirurgennetwerk. Het VieCuri Medisch Centrum in Venlo, dat aan die studie deelnam, kwam toen met het advies zoveel mogelijk patiënten voor een ingreep te testen op het virus.