Dat stelde prof. dr. Herman Selderhuis, hoogleraar kerkgeschiedenis en kerkrecht aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA), zaterdag in een lezing over Calvijn als kerkplanter. Die werd digitaal uitgezonden tijdens een conferentie in de Indonesische hoofdstad Jakarta. Het onlinecongres, met als thema ”Christelijk geloof en wereldwijde Evangelieverkondiging”, duurt tot dinsdag en wordt gevolgd door meer dan 30.000 mensen uit 84 landen.

De combinatie van Calvijn en missionair kerk-zijn lijkt niet echt voor de hand te liggen, zei prof. Selderhuis. „Het beeld is immers dat Calvijns visie op de predestinatie elk missionair initiatief in de kiem smoort. Als je uitverkoren bent, kom je er toch wel en als je niet uitverkoren bent, kan geen enkele missionaire actie je helpen.”

Dat is echter een on-Bijbelse voorstelling van de leer van Gods verkiezing, aldus de christelijke gereformeerde hoogleraar. „Ik durf de stelling aan dat Calvijns theologie in wezen missionaire theologie is en dat het werk van de reformator een en al missionair gericht was.”

In de geschriften en preken van de zestiende-eeuwse reformator gaat het volgens prof. Selderhuis veelvuldig over kerkplanting, getuigen en groei van het ledental van de kerk. „Als Calvijn in de Institutie het gebed „Uw Koninkrijk kome” uitlegt, zegt hij dat wij met dit gebed uitspreken dat het onze dagelijks wens is dat God de kerk wereldwijd verspreidt en dat Hij de kerken in aantal laat toenemen.”

In een preek over 2 Timotheüs 1:8-9 roept Calvijn de gemeenteleden op te getuigen van Christus. „Calvijn weet dat dit niet gemakkelijk is en daarom zegt hij in zijn commentaar op Genesis 17:23 dat het lijkt alsof God het onmogelijke van ons vraagt als Hij ons opdraagt over heel de wereld het Evangelie te brengen, terwijl mensen zich er zo tegen verzetten. Calvijns reactie is dat we gewoon moeten doen wat God van ons vraagt en dat de Heere onze inspanningen wel zal zegenen, ook al zien wij dat nu nog niet.”

Psalmzangcampagne

Calvijn was ook zelf druk op missionair terrein, terwijl hij daarvoor niet op pad ging. Met zijn vele brieven gericht aan vorsten en andere hooggeplaatsten hield hij hen de weg van Christus voor. „Zijn werken waren internationale bestsellers en al snel verzamelde zich een legertje uitgevers om hem heen. Aan het einde van zijn leven waren dat er 34, alleen al in Genève, met een jaarlijkse productie van 300.000 boeken. Tussen 1551 en 1564 verschenen 500 titels, waaronder 160 van Calvijn, waarvan een groot deel bestemd was voor de Evangelieverkondiging in Frankrijk.”

Bij die titels zat ook de Geneefse Bijbel, die veel heeft betekend voor de wereldwijde verspreiding van de Bijbelse boodschap. „Absolute bestseller was het Geneefse Psalmboek. ”Zending door zingen” zou als missionaire leus boven Calvijns psalmzangcampagne hebben kunnen staan.”

Trainingscentrum

Minstens zo belangrijk was Calvijns inzet voor de opleiding van missionair gerichte predikanten. Hij stichtte een academie als trainingscentrum voor voorgangers, die als kerkplanters in onder meer Frankrijk, Nederland, Italië en Brazilië gingen werken. „En dat werd gezegend, want in 1555 kende Frankrijk vijf gereformeerde kerken, vier jaar later waren dat er bijna honderd en in 1562 telde Frankrijk al 2150 gereformeerde kerken.”

Zo komt vanuit Montpellier bericht dat de kerk daar dagelijks groeit en dat ze al naar drie kerkdiensten per zondag moet omdat de gemeente al bijna 6000 leden telt. „De vraag naar predikanten die gemeenten konden bedienen en nieuwe gemeenten stichten was zo groot, dat Calvijn niet meer wist waar hij de mensen vandaan moest halen. Hij schreef dat zodra hij maar iemand tegenkwam die kon lezen, hij die persoon naar de academie stuurde om predikant te worden. Calvijns werk en theologie was dus geheel missionair gericht en daarmee houdt hij calvinisten nog steeds een heldere spiegel voor.”

Sprekers op de conferentie, die donderdag begon, zijn onder anderen Stephen Tong, Joel Beeke, John Piper, Bob Fu, Os Guinness, Donald Carson, Sinclair Ferguson, Govert Buijs en Tim Keller.