Maatregelen om het coronavirus in bedwang te houden, veranderen ons werkende leven ingrijpend. We moeten afstand houden tot collega’s, klanten en patiënten. Bovendien zijn veel fysieke ontmoetingen ingeruild voor een beeldscherm. Veel werk dat mensen verrichten, doen ze echter in samenspel met anderen. Zo zijn we als mensen geschapen, als coöperatieve wezens, die in nauw contact met elkaar samenwerken.

Ondertussen ligt er een nieuw seizoen voor ons. Meer dan anders kost het mensen moeite om weer op te starten. We missen nabijheid. Hoe houden we de moed erin in het komende seizoen? Hoe blijven we elkaar vasthouden? Om goed werk te kunnen leveren, zijn drie basisregels belangrijk, basisregels die juist nu onder druk staan en extra aandacht vergen: wees present, neem rust, blijf hopen.

Wees present: dat is de eerste basisregel die onder druk staat. In ons werk zijn we vaak doelgericht bezig. Samen met collega’s voeren we een klus uit voor een klant, zoeken we naar manieren om leerlingen inzicht bij te brengen of zorgen we ervoor dat iemand goed verpleegd wordt. Daardoor vergeten we weleens dat goed werk staat of valt met het hebben van aandacht voor de ander, zodat de ander zich ook daadwerkelijk gezien voelt.

Nabijheid

Nu het niet altijd mogelijk is om elkaar fysiek te ontmoeten, moeten we meer dan anders stilstaan bij hoe we elkaar het beste kunnen treffen, hoe we op een goede manier aanwezig kunnen zijn voor elkaar. Wanneer is nabijheid noodzakelijk en wanneer is dat niet? Zakelijke vergaderingen kunnen best online worden gehouden, maar samen koffiedrinken, een gesprek voeren van hart tot hart of een wandeling maken niet.

Het is van belang om offline juist aan die momenten voorrang te geven waarin niet doelgerichtheid maar sociaal contact vooropstaat. Het intermenselijke contact dat vaak terloops plaatsvindt (op de gang, bij het koffiezetapparaat, in de kantine) moet nu bewust georganiseerd worden. Tegelijk is er online meer mogelijk dan je in eerste instantie zou denken. In een zaal waarin iedereen op 1,5 meter statisch op de eigen plek moet blijven zitten, is het bijvoorbeeld lastiger om in groepjes uiteen te gaan dan tijdens een onlinebijeenkomst via Teams of Zoom.

Rust

Een tweede basisregel voor goed werk is voldoende rust nemen en werk met aandacht doen. Reserveer momenten om langdurig aan een klus te werken en laat je niet afleiden door e-mail en sociale media. De instelling van de sabbat herinnert eraan dat we van tijd tot tijd afstand mogen nemen van werk. We hopen dat ons werk vrucht zal dragen, maar dat dwingen we niet af door nog harder te werken.

Toen de coronacrisis begon, waren veel scholen binnen een weekend overgeschakeld op onlineonderwijs. Een knappe prestatie! Veel ouders hebben van alles uit de kast gehaald om zorg en werk te kunnen blijven combineren. Een niet minder grote prestatie! En ook nu trappen we na een verrommelde vakantie weer stevig op het gaspedaal. Welk signaal geven we daarmee af? Was het een grote ramp geweest als we samen eerst pas op de plaats hadden gemaakt, om de impact van de crisis goed op ons te laten inwerken? Hoe zorgen we ervoor dat we voldoende tijd blijven nemen voor elkaar, voor God, voor onszelf?

Betere wereld

De derde basisregel gaat over hoop houden. Het coronavirus zet onze hoop flink onder druk. We weten niet hoe lang de huidige situatie nog zal duren. Er wordt zelfs gesproken over het ”nieuwe normaal”. Misschien wordt het nooit meer zoals vroeger, zelfs als een vaccin wordt gevonden. Je kunt er pessimistisch van worden. Er zijn ook mensen die optimistischer zijn, die verwachten dat de huidige situatie leidt tot nieuwe vormen van werken en van leven.

Hoop is iets anders dan optimisme. Hoop houden betekent: je niet neerleggen bij de huidige situatie. Het ”nieuwe normaal” is niet normaal. Er is een betere wereld te verwachten waarin intiem menselijk contact mogelijk is. En dat beeld mag ons ook nu in beweging zetten. Hoop houden, betekent steeds opnieuw zoeken naar creatieve oplossingen, de moed hebben om nieuwe kansen en mogelijkheden te zien, juist op die momenten dat het moeilijk is.

Present zijn, rust nemen, hoop houden: drie basisregels die alles met geloof, hoop en liefde van doen hebben. Hebben we oog voor de ander (liefde), durven we zaken uit handen te geven (geloof) en hebben we de moed om ons niet bij het bestaande neer te leggen (hoop)? Drie deugden die mensen steeds opnieuw door tijden van crisis heen geholpen hebben.

De auteur is lector bezieling en professionaliteit aan de Christelijke Hogeschool Ede. Tevens is hij bijzonder hoogleraar christelijke filosofie aan Wageningen University & Research. Dit is een verkorte versie van een lezing over de kracht van relaties, donderdag gehouden op een webinar van de Christelijke Hogeschool Ede.