Haveloos prijkt het haantje boven op de klokkentoren. De kerkklok wordt al lang niet meer geluid. Op de luifel boven de voordeur staat het bord van de makelaar: ”Te Koop”.

In de lege kerkzaal zitten Adri en Thea Kleijn, een beetje verloren in de ruimte. Sinds 1998 zijn ze eigenaar van het complex. Kleijn was in zijn werkzame leven zelfstandig ondernemer in het westen. Toen daar het werk gedaan was, zochten ze samen naar rust en stilte. Het liefst kochten ze een boerderijtje in Twente, maar dat bleek niet te lukken. Toen viel het oog op de voormalige kerk in Luttelgeest. Binnen een dag was de koop gesloten.

De kerk werd verbouwd tot ”Galerie Luttel”, een expositieruimte voor keramisten en andere kunstenaars. Inmiddels zijn Adri en Thea allebei 81 jaar. Het is welletjes geweest, zeggen ze. „Het onderhoud groeit ons boven het hoofd. In de tuin groeit het onkruid sneller dan wij kunnen schoffelen. We hebben hier fantastisch gewoond, maar willen er nu vanaf.”

Een projectontwikkelaar heeft al jaren geleden plannen gemaakt om vijftien appartementen in en rond het gebouw te realiseren. Er ligt ook een bouwvergunning om in de kerktuin een woning te kunnen bouwen. Op Funda is het object meer dan drieduizend maal bekeken. Er zijn wel serieuze gegadigden geweest, maar er heeft zich nog geen koper gemeld. Kleijn: „Dit is de polder. Je moet altijd een brug over om hier te komen, en dat is voor velen kennelijk een brug te ver.”

Kloostermoppen

Het object wordt inclusief aangebouwde woning (de voormalige consistorie) aangeboden voor 495.000 euro. De kerk is gebouwd van kloostermoppen en valt onder de architectuur van de ”Delftse School”. Het gebouw heeft op dit moment naast een woonfunctie ook een sociaalculturele bestemming en is daarmee ook geschikt als expositieruimte, atelier, centrum voor gezondheidszorg of onderwijslocatie. De bestemming kan ook worden gewijzigd in die van horeca.

Kleijn: „We hebben weleens gegadigden gehad die hier een muziekschool wilden beginnen. Dat zou heel goed kunnen, want de akoestiek is geweldig. Vóór onze tijd zijn hier wel cd-opnames gemaakt.”

De familie Kleijn woont achter de kerkzaal. Hij laat de ruimten zien, twee badkamers, een toneelzaaltje waarvan vier slaapkamers zijn gemaakt, een kantoorruimte, een keuken en een woongedeelte.

Door hoge ramen valt het licht de verlaten kerkzaal binnen. De kerkbanken zijn al lang geleden verdwenen. De kerkzaal lijkt gebruikt te worden als opslagruimte. Er ligt van alles, wastafels, speakers, dozen, stapels boeken, serviesgoed, ladders en opbergrekken, potten en pannen. Kleijn: „We gingen altijd graag naar de vlooienmarkt. Ja, dan krijg je dit. En onze kinderen zeggen ook al gauw: „O, zet het daar maar neer, in de kerk is ruimte genoeg.””

Pijporgel

In de kerkzaal herinnert weinig nog aan de oorspronkelijke functie van het gebouw. Alleen de bevestigingsbalken voor het klankbord boven de preekstoel steken nog uit de muur. En op de galerij staat nog het orgel, gebouwd door Fonteijn en Gaal uit Kampen. Het orgel heeft acht stemmen, verdeeld over twee klavieren en pedaal.

Het orgeltje zucht en steunt, maar doet ’t nog. Als er een koraal uit het pijpwerk klinkt, zegt Kleijn: „Een psalm. Dat is lang geleden.”

Drie kerken voor elk polderdorp

Bij de ontwikkeling van de Noordoostpolder werden aan ieder dorp drie kerkgebouwen en drie scholen toebedeeld: een hervormde kerk, een gereformeerde kerk en een rooms-katholieke kerk, en een christelijke school, een rooms-katholieke school en een openbare school. Kleijn, eigenaar van de gereformeerde kerk in Luttelgeest: „Nu Nederland in hoge mate seculariseert, zijn er kerkgebouwen te veel. Ook identiteitsgebonden scholen doen het niet meer goed. Drie kerkgebouwen voor elk dorp is gewoon te veel.”

In Luttelgeest wordt de rooms-katholieke St. Jozefkerk aan de Kerkstraat omgebouwd tot appartementencomplex. De gereformeerde kerk staat sinds 2006 te koop. Alleen de hervormde kerk is nog in gebruik.