Flexibiliteit is in de politiek een goede eigenschap. Wie al te star aan zijn eigen opvattingen vasthoudt en nooit een compromis wil sluiten, kan raden, staten en kamers beter de rug toe keren.De LPF’er Herben heeft de afgelopen jaren getoond in hoge mate flexibel te zijn. In welke crises zijn partij of fractie ook verkeerde, welke aantijgingen de partijgangers elkaar ook naar het hoofd slingerden, welke financiële schandalen er ook aan licht kwamen, Herben was altijd weer bereid een bemiddelende, verzoenende rol te spelen en een uiterste poging te doen de rijen opnieuw te sluiten.

Maar flexibiliteit kan zich ook tegen een politicus keren, als die niet gepaard gaat met momenten van besluitvaardigheid, standvastigheid en onvermurwbaarheid. Dat is Mat Herben uiteindelijk overkomen.

Met koelbloedigheid en onverstoorbaarheid wist hij in mei 2001 de verweesde LPF voor moedeloosheid te behoeden. Formatiebesprekingen? Met Herben viel altijd te praten en te onderhandelen. Balkenende en Zalm hadden in feite geen kind aan hem.

De interne ruzies in de LPF tijdens Balkenende I wist hij in veel gevallen weer te plooien en glad te strijken. Was zijn fractie ontevreden over hem en moest de vlotte motorbladenverkoper Wijnschenk de leiding overnemen? De irenische vliegtuigspotter uit Linschoten had er geen onoverkomelijke moeite mee. En toen Wijnschenk door eigen gestuntel ten val kwam, was Herben, alweer, bereid de leiding over te nemen.

Ook deze week toonde hij zijn rekbaarheid. In de eerste plaats door toch weer lid te worden van de LPF, terwijl hij en zijn zeven fractiegenoten aan het eind van de zomer definitief afscheid leken te hebben genomen van de partij. Maar Herben wil het nóg eens proberen met zijn failliete en ruziënde achterban. Zijn rekbaarheid blijkt bovendien doordat hij, zij het onder zware druk van zijn collega’s, bereid is het fractievoorzitterschap voor de tweede maal op te geven.

Maar zijn sterkste eigenschappen, flexibiliteit en trouw, zijn tegelijkertijd zijn grootste zwakte. Herben lijkt het gisteren opnieuw gered te hebben om de eenheid van zijn fractie te bewaren. Maar dat is slechts schijn. Het imploderen van zijn fractie is niet afgewend, maar slechts uitgesteld. Zijn fletse inhoudelijke profiel en zijn lieve optreden in kamerdebatten wordt door zijn collega-kamerleden niet meer geaccepteerd.

Het grootste verlies dat hij heeft geleden is dat hij zijn fractie niet op één lijn heeft kunnen krijgen als het gaat om de politieke toekomst. Dat blijkt wel uit de uitlatingen van kamerlid Eerdmans, die alle mogelijkheden open houdt om in januari alsnog een eigen beweging te starten of zich aan te sluiten bij het onafhankelijke kamerlid Wilders. Rond de vraag bij welke politieke formatie men zich moet gaan aansluiten, heeft Herben geen eensgezindheid kunnen bewerkstelligen. En dat is nu juist het probleem waar alles momenteel om draait.

Herben is hondstrouw aan de beweging die Pim Fortuyn van de grond heeft getild. Het zal niet lang meer duren of het zal blijken dat die trouw hem fataal is geworden. Trouw is een mooie eigenschap, maar wie trouw is aan de verkeerde mensen, delft toch het onderspit. Volgens Herben biedt de „oude, vertrouwde merknaam LPF” de meeste garantie op electorale resultaten. Hoezo vertrouwd? Aan die merknaam is nu juist niets vertrouwenwekkends meer.

Het is goed mogelijk dat zich rond de groep-Wilders wel degelijk iets inhoudsvols, iets betrouwbaars ontwikkelt. De voorzichtige Herben durft zich echter niet te wagen aan iets nieuws, maar gaat liever aan een dood paard trekken. Op dus naar het volgende LPF-drama. In januari hoogstwaarschijnlijk.