Vol bravoure zei Loekasjenko eind vorig jaar dat onder zijn leiding Wit-Rusland onafhankelijk zou blijven. Op dat moment stonden gesprekken met Vladimir Poetin op de agenda over verregaande integratie en eenwording tussen Wit-Rusland en Rusland. Negen maanden later is van Loekasjenko’s stoere taal weinig meer over en lijkt Wit-Rusland op weg een uniestaat te vormen met de grote oosterbuur. Het overlegverkeer tussen Minsk en Moskou is in volle gang.

Lees ook

Loekasjenko kondigt hervormingen aan

Over onafhankelijkheid praat Loekasjenko niet meer. Een dag voor het bezoek van de Russische premier Michail Misjoestin aan Minsk vorige week klonk het onderdanig uit de mond van de president: „Poetin en ik hebben conclusies getrokken. Hoeveel lawaai er ook klinkt op onze pleinen, wij zullen ons gezamenlijke vaderland bewaren.”

Deze maand, mogelijk op 10 of 14 september, ontmoeten Poetin en Loekasjenko elkaar in Moskou. En als ze elkaar spreken, kan het maar gaan over één onderwerp: het unieverdrag uit 1999. Toen sloten Rusland en Wit-Rusland een akkoord over verdere economische, politieke en militaire integratie en eenwording. De twee landen zouden samensmelten. Maar van de uitvoering kwam niet veel terecht.

Op afstand

Dat komt mede door Loekasjenko’s tactiek. Hij was er altijd een meester in om Rusland op afstand te houden. Tot irritatie van het Kremlin. Hij zocht toenadering tot het Westen, haalde Chinese investeringen binnen en vertraagde de onderhandelingen over een unieverdrag. Gesprekken tussen Poetin en Loekasjenko over het verdrag liepen afgelopen december op niets uit.

Maar de aanhoudende protesten in Wit-Rusland en het gebrek aan steun in eigen land drijven Loekasjenko in de handen van Rusland. De president weet dat hij alleen dankzij zijn eigen veiligheidsdiensten en Russische steun zijn positie kan behouden.

Het Kremlin staat Loekasjenko zichtbaar bij. Op verzoek van de Wit-Russische president heeft Rusland sinds vorige maand een reserve-politiemacht klaar staan. Die grijpt in wanneer de demonstranten, volgens Poetin, „bepaalde grenzen overgaan”, zoals vernielingen, in brand steken van auto’s, huizen en banken en het innemen van overheidsgebouwen.

Staatsmedia

Loekasjenko bedankte vorige week de Russische staatszender RT. Die had een cruciale rol gespeeld bij het draaiend houden van de Wit-Russische staatsmedia, zei de president. Daardoor ging de propagandamachine door.

Zijn zwakke en afhankelijke positie geeft Moskou de kans om met hem te doen wat het wil. Poetin heeft Loekasjenko aan een touwtje. Hij kan niet meer om het unieverdrag heen. Wit-Rusland vormt met zijn 10 miljoen inwoners en economische afhankelijkheid van Rusland de onderliggende partij. Het land dreigt deze dagen te worden opgeslokt en wordt niet meer dan de provincie Wit-Rusland, stellen critici.

NAVO

Moskou behoudt Wit-Rusland graag in zijn invloedsfeer. In een uniestaat is de rol van Wit-Rusland als bufferzone tegen de NAVO verzekerd. Iets waarop het Kremlin bij een machtswisseling in Wit-Rusland niet kan rekenen. Rusland wil voorkomen dat het wordt omsingeld door het militaire bondgenootschap. Oekraïne en Georgië flirtten in het verleden met het NAVO-lidmaatschap. Door middel van militair ingrijpen wist Moskou dit te beletten.

Poetin neemt een risico als het unieverdrag tot uitvoering komt. De oppositie wil er niets van weten. In hun protesten tonen ze zich niet prowesters en niet anti-Rusland. Dat kan veranderen als beide leiders werk maken van het verdrag en de oppositie zich vijandig opstelt richting het Kremlin.

Misschien beseft Poetin dit, en trekt hij een ander scenario uit de la.