Onlangs maakte een ondernemer me duidelijk hoe veel bedrijven op een tweesprong staan. Zo vertelde hij over een onderneming die vlak voor de coronacrisis was verhuisd van een bescheiden kantoor naar een veel grotere vestiging. Niet alleen bood dat nieuwe onderkomen meer vierkante meters, er was ook volop parkeerruimte. Inmiddels bood dat kantoor de aanblik van een uitgestorven vertrekhal, want bijna alle medewerkers werkten vanuit huis.

Het besluit om te gaan verhuizen leek een jaar geleden nog een onvermijdelijke en verstandige keuze om door te kunnen groeien, nu was het opeens een blok aan het been en een financiële blunder. Zelfs het oude kantoor zou onder de huidige omstandigheden te groot zijn geweest.

Even later vertelde hij over een ander bedrijf in dezelfde sector dat al concrete stappen had gezet om het bestaande kantoor op te doeken en te vervangen door een bescheiden onderkomen voor het management. Op momenten dat het kantoorpersoneel in de toekomst bijeen zou komen voor overleg of groepsgevoel, kon eenvoudig een geschikte ruimte worden gehuurd in een hotel of zalencentrum.

Zo blijkt de coronacrisis een disruptieve kracht die bepaalde ontwikkelingen versnelt of in een onverwachte richting stuurt. Het is nu nog veel te vroeg om aan te geven wat het eindresultaat zal zijn van deze veelbewogen periode, maar alles wijst erop dat thuiswerken een blijvende factor is, zeker wanneer bedrijven eenmaal dit soort rekensommetjes hebben losgelaten op de eigen boekhouding.

Net als bij alle economische trends kent deze situatie winnaars en verliezers. Vastgoedfondsen kelderen in waarde en beleggers zien inkomsten wegvallen wanneer de huur van panden massaal zou worden opgezegd. Omgekeerd hebben werknemers veel meer keuzevrijheid als het gaat om de plek waar ze zouden willen wonen. Wie op tijd toehapt, kan nu nog profiteren van lagere woningprijzen in regio’s met weinig werkgelegenheid.

Dat hele laatste begrip komt zelfs deels op losse schroeven te staan als een hoofdkantoor een virtuele locatie wordt, niet meer dan een vestigingsadres en een postbusnummer. Veel werk blijft straks nog locatiegebonden, maar een grote groep werknemers kan met de laptop inloggen op elke denkbare plek. Dat levert minder files op, minder uitlaatgassen, minder stress, minder verloren reistijd.

En al die leegstaande kantoren? Niet zo lang geleden was ik op weg naar Amsterdam, langs dezelfde route die ik ken van ruim twee decennia op en neer pendelen. Bij het naderen van de gemeentegrens keek ik automatisch opzij in de verwachting daar het oude kantoor te zien met het bedrijfslogo op het dak. In plaats daarvan bleek het gebouw te zijn omgetoverd tot een appartementencomplex met bruine bakstenen en riante balkons aan de rivierzijde. Even had ik het frustrerende gevoel dat er weer een kostbaar stukje van mijn verleden was uitgewist, tot ik besefte dat mij met die transformatie naar luxe woningen een blik werd gegund op een nabije toekomst.

De auteur is publicist. Voor eerdere columns zie rd.nl/hormann. Reageren? hormann@refdag.nl