„Vorig jaar liepen hier nog paarden”, vertelt Simone Visser (29) als ze een rondleiding geeft in de moestuin bij kasteel De Haar bij Utrecht. De tuin van anderhalve hectare voorziet vijfenzeventig gezinnen van groenten. Dat zijn de gezinnen die ‘oogstaandelen’ hebben gekocht, de rest gaat naar een restaurant en een voedselcollectief in de stad.

Tuinder Visser heeft dit eerste jaar geld en energie gestoken in de afrastering, een schuur, waterleiding en elektriciteit. Volgend jaar ligt de focus op de teelt. Ze verbouwt zo’n zestig gewassen. „We hebben wel vier variëteiten rode biet.” Een deel van het assortiment is het hele seizoen beschikbaar. Venkel, radijs en spinazie zijn er in het voor- én najaar.

De gewassen zijn verdeeld over negen vakken. In het blok rechts staat winterrogge, die de bodem luchtiger maakt en water laat afvloeien. Verder staan er facelia, vlas en bloemen: groenbemesters. Dit vak wordt volgend jaar in gebruik genomen en dan wordt een ander stuk ingezaaid met groenbemester.

In de andere vakken staan komkommers en courgettes, aardappelen en bieten, koolsoorten, wortelen en pastinaak en de gecombineerde kruiden- en bloementuin. „Wisselteelt voorkomt uitputting van de bodem. Groenbemester en compost maken de bodem vruchtbaarder en verbeteren de structuur.”

Kruidentuin

Visser werkt zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen. „Het certificaat biologisch hebben we niet nodig omdat de groente niet in de winkel worden verkocht.” Kolen teelt ze onder klimaatdoek om de koolwitjes en hazen buiten te sluiten. Soorten groenten wisselen elkaar af, zodat de ene de ander beschermt tegen vraatzucht. Als de tuin eenmaal draait, komt de voeding van de planten van zelfgeproduceerde compost. De voedingsstoffen die je eraf haalt moet je weer aanvullen, redeneert Visser.

Haar trots is de kruidentuin. „Ruik je de tijm?” Ze plukt een takje dille: „Hier, proef hoe rijk dat smaakt!” Om de relatie met het kasteel te benadrukken heeft ze een pad met vertakkingen door het middelste vak gelegd, een figuur afgeleid van het hek dat de tuin afscheidt van het park rondom het kasteel.

Visser werkt met stagiaires van de Warmonderhof, de opleiding waar ze zelf is opgeleid en met vrijwilligers. „Mensen uit de buurt helpen graag de moestuin weer op te bouwen.” Een deel van hen heeft aan oogstaandelen gekocht en deelt in de opbrengst.

Het seizoen loopt tot november. „Je hoeft je hier in de winter niet te vervelen. Er moet worden gesnoeid, ik pas het teeltplan aan voor het nieuwe seizoen. De maïs was er in twee weken doorheen, dus daar gaan we twee keer zoveel van aanplanten. Meiraapjes zijn niet zo gewild, dat worden er minder.”

Natuurmonumenten, eigenaar van tal van kastelen en landgoederen, streeft ernaar traditionele moestuinen in oude luister te herstellen. „We doen dat alleen als zo’n tuin onderdeel is van de historie”, benadrukt woordvoerder Marjolein Koek. Kasteel De Haar is geen eigendom van Natuurmonumenten, maar de moestuin wel.

Ook kasteel Hackfort in Vorden (Overijssel) heeft een grote moestuin die door vrijwilligers wordt verzorgd. In Loenen onderhouden bewoners van de gelijknamige zorginstelling de tuin van Open Erf de Groote Modderkolk.