Gezin en familie in kruissteek

Naam: Froukje Laan

Bedrijfsnaam: Froekus

Plaats: Meppel

„De gezichten en poppetjes in mijn familieportretten zijn statisch en toch zegt iedereen: Dat ben ik. Ik heb nog geen enkele klant gehad die zegt: We lijken er niet op”, zegt Froukje Laan.

In haar atelier in Meppel maakt ze onder de naam Froekus –„Iedereen noemt me zo, dus de naam was snel gevonden”– onder meer geborduurde portretten van gezinnen en families. Wat begon met een portretje als sinterklaascadeautje voor haar kinderen, is inmiddels uitgegroeid tot een flinke tak van haar bedrijf. „Ik zette een foto op Instagram van de cadeautjes en het ontplofte, er kwamen zo veel reacties op.

Ik kan na zo’n 115 bestellingen al aardig snel borduren. De poppetjes die ik maak zijn allemaal hetzelfde qua opbouw. De persoon die het langste is neem ik als basis, ik borduur daarna een rij benen en een rij bovenlijven. Ik probeer me vaak te houden aan de kleding die de mensen dragen op de foto’s die ze me sturen. Dan weet ik zeker dat ik goed zit. Onlangs heb ik voor het eerst een echtpaar geborduurd waarvan de vrouw Staphorster klederdracht draagt; zo leuk om te doen.”

„Als je op Instagram een fotootje ziet van het eindresultaat denk je waarschijnlijk: Ach, wat een leuk gezinnetje met bloemetjes en bijtjes. Maar daar zit vaak een heel verhaal achter. Voordat ik aan de slag ga met een portretje vertellen de klanten mij van alles over het gezin. Ze geven hun vertrouwen en dat is bijzonder. Dan staan de klaprozen of libelles die ik borduur bijvoorbeeld voor een overleden vader. Een ander ziet dat niet, maar ik vind het zo fijn dat ik een waardevolle herinnering kan maken samen met hen.”

In atelier Froekus zijn vrijwel alleen tweedehands materialen te vinden. „Ik vind hergebruik heel belangrijk, juist als christen. We hebben de taak om de aarde goed te onderhouden. We hechten zo veel waarde aan hoe we eruitzien. We willen volgens de laatste mode gekleed gaan; de hele kledingkast van vorig jaar gaat op de vuilnisbelt terwijl er niks mis mee is. Dat is echt enorme verspilling; absoluut niet wat God wil. Daarom roep ik op tot bewustwording in het omgaan met textiel.”

De borduursels zijn dan ook gemaakt met gekregen garen. Mensen weten het atelier inmiddels te vinden en doneren regelmatig allerhande textiel. „De borduurringen waar het portret in gemaakt wordt, moet ik kopen want die zijn bijna niet tweedehands te krijgen. De achterkant beplak ik met bijvoorbeeld een oude molton die ik vind in de kringloopwinkel.”

Recent maakte Laan haar grootste portret ooit: een familie van 24 personen. Met veel oog voor detail geeft ze iedereen een uniek detail mee. Alles wordt tot in het kleinste detail afgewerkt: een knotje van losse draadjes op het hoofd, een gitaar met snaren of een paard met wapperende staart. „Onlangs was er een klant die erg van taarten maken houdt. Oef, dacht ik, hoe borduur ik een taart? Maar het is juist leuk om steeds weer iets nieuws te mogen doen. Ik maak nooit een schets, maar begin gewoon.”

Moedervlek maakt portret persoonlijk

Naam: Nelleke Roosenbrand

Bedrijfsnaam: Nelleketekent

Plaats: Winsum (Groningen)

„Mijn droom is dat iedereen in Nederland een huisnummerbordje heeft van mijn hand. Mensen krijgen vaak zo veel positieve en enthousiaste reacties op het familieportretje bij de deur”, zegt Nelleke Roosenbrand.

„Ik voel me bevoorrecht dat ik altijd thuis kan werken. Ik werk aan de keukentafel, dat is een heel prettige plek in ons huis. Mijn dochters spelen om me heen terwijl ik ontwerp.” Via een speciale tekentablet die Roosenbrand aansluit op haar laptop werkt ze in Photoshop en maakt ze digitale tekeningen van gezinnen. „Het is net als ontwerpen op papier een proces van tekenen, gummen en soms opnieuw beginnen.”

Klanten sturen Roosenbrand foto’s van zichzelf, vertellen welke kleuren ze mooi vinden en wat hun favoriete kleding is. „Het is ook leuk als mensen me mailen dat ze een piercing hebben of een opvallende moedervlek. Dat maakt het persoonlijk.”

Als ze de foto’s heeft, maakt ze een eerste versie. „Sommige mensen zijn in één keer tevreden, andere klanten vragen of ik het haar nog wat lichter of donkerder kan maken. Ik heb liever dat een klant na tien aanpassingen laaiend enthousiast is dan na de eerste versie matig tevreden. De verhouding van de ogen en oren in het gezicht maken iemand uniek. Als je de ogen iets naar boven of beneden plaatst krijg je een heel ander beeld. Ik besteed ook veel aandacht aan het haar, iemand heeft een hoge knot of een dochter met twee vlechtjes, dat maakt iemand tot wie hij of zij is.”

Roosenbrand krijgt ook schrijnende verhalen te horen. „Ik heb samen met een Belgische blogger een winactie gedaan. We hadden allebei niet zien aankomen dat er zo veel reacties zouden komen van moeders die een kind verloren hebben. Ik heb toen voor een tiental vrouwen een compléét gezinsportret kunnen maken. Dat is zo’n mooie serie geworden. Iemand die er niet meer is, die je mist, en die eindelijk wel op een gezinsportret staat. Ik merk dat er behoefte is aan zo’n portret bij gezinnen die een kindje missen of bij vrouwen die een miskraam hebben gehad. Ik kan me dat ook voorstellen als je nooit compleet op de foto staat, maar in een illustratie kan ik dat wel verwerken en dat is erg kostbaar. Bijvoorbeeld door een vlinder of een klein regenboogje toe te voegen.”

Voor een gezin dat een meisje van twee jaar oud was verloren bij een auto-ongeluk mocht Roosenbrand een portret maken. „Het was bijzonder om hen samen te tekenen. Naderhand zei het broertje: „Mam, wat is het mooi om ons compleet te zien.””

Haar eigen stijl ontwikkelde Roosenbrand vooral door heel veel te tekenen. Kenmerkend voor haar portretjes is een krans van bloemen. „Ik ben zelf gek op bloemen, ik heb bijna altijd een bos op tafel. Zo’n krans maakt de illustratie net wat meer af en persoonlijk. Het is leuk als iemand zegt dat lavendel ’m doet denken aan vakanties in Frankrijk; dat kan ik dan toevoegen. Heel af en toe wil iemand het zonder bloemen. Ik maakte bijvoorbeeld een keer een illustratie zonder krans voor een oma met kleinkinderen samen op een bankje.”

De meerderheid van haar klanten kiest voor een huisnummerbordje met het portretje. „We hebben er zelf ook eentje, en als er een onbekende aan de deur komt of we hebben een nieuwe postbode, dan krijgen we er áltijd reactie op.”

Van betekenis zijn door knuffel

Naam: Liesbeth Kruijs en Caressa Thera

Bedrijfsnaam: Knuffelmakers

Plaats: Haarlem

Wat ooit begon als grap voor familie en vrienden is inmiddels uitgegroeid tot een heus bedrijf: Knuffelmakers. „Mijn ouders waren 50 jaar getrouwd en we maakten knuffels van hen. Het was leuk om mensen na te maken en te kijken of ze er wel genoeg op leken”, zegt Liesbeth Kruijs. Samen met Caressa Thera runt zij Knuffelmakers.

Thera is grafisch ontwerper en tekent de portretten. „We vragen altijd om een zogeheten mugshot, een foto van voren waarbij je goed de omtrek van het gezicht kunt zien inclusief de oren zodat we de juiste verhoudingen weten. Bij een bestelling kunnen mensen de kleur ogen aangeven en of er tatoeages, littekens of andere bijzonderheden zijn”, legt Thera uit.

„Het ontwerpen van de knuffel gaat volledig digitaal, daarna zetten we het portret om in een naaipatroon. Dat wordt gesneden uit stof door een plottermachine. Bij de groothandel halen we nicky velours, dat is een heel zachte stof waar ook vaak babypakjes van gemaakt worden. Met een grote pers –die een temperatuur van 165 graden kan bereiken, dus het is regelmatig flink warm in ons atelier– worden oogjes en sieraden op de stof gedrukt.”

Het officiële keurmerk voor speelgoed heeft Knuffelmakers niet. Kruijs: „Voor kinderen onder de 12 jaar gaat het dan om het CE-keurmerk. Dan moet je van elk product een technische tekening aanleveren, dat is voor ons geen doen. Maar alle knuffels zijn plat en zonder losse onderdelen, dus echt veilig.”

Behalve voor knuffelportretten van personen kun je bij het Haarlemse duo terecht voor een knuffel van een huisdier, of een zogeheten kussenportret. In het laatste geval wordt de illustratie geprint op een kussen. „Onze knuffels naar kindertekeningen zijn het eerste waar we mee begonnen. Die worden inmiddels niet meer zo veel besteld. Ze zijn ook zo veel werk dat de prijs ervan inmiddels nogal hoog is. Een kindertekening bestaat vaak uit krassen en het kost veel tijd om ieder detail om te zetten”, aldus de makers.

„Onze grootste doelgroep zijn mensen die een dierbare hebben verloren”, zegt Thera. „We vonden het in het begin wel een beetje raar: we maken een afbeelding van iemand die overleden is. In het begin was het vooral grappig om de knuffels te maken. Pas toen we deze opdrachten kregen, merkten we dat we iets van betekenis kunnen doen en troost bieden. Dat is heel bijzonder.”

Kruijs: „We hebben vorig jaar een knuffel van een vader gemaakt voor twee kinderen. Hij bestelde ze zelf en had naar verwachting nog twee weken te leven. Het werd een spoedopdracht en hij heeft ze zelf nog kunnen geven aan zijn kinderen. De portretten hebben we gemaakt van zijn eigen kleding.”

Het bedrijf is volgens Kruijs en Thera nog geen vetpot, want alle verdiensten gaan terug als investering in de onderneming. „We kunnen steeds meer bestellingen aan. Daarom werken we samen met het Sûr Atelier in Haarlem. Daar werken vluchtelingen met een status die daar worden opgeleid of dit werk al deden in het land waar ze vandaan komen. Het is een win-winsituatie: wij zijn geholpen en zij kunnen op deze manier integreren, dat vinden we heel belangrijk”, zegt Kruijs.