De manoeuvres op zee komen in een tijd van hoog opgelopen spanningen tussen Griekenland en Cyprus, gesteund door de EU enerzijds en Turkije anderzijds. De conflicten gaan over de rechten om onder de zeebodem naar delfstoffen te zoeken, Griekenland, Cyprus en Turkije voeren in de oostelijke Middellandse Zee voor hun claims ‘het continentale plat’ aan. Dat heeft betrekking op het verloop naar de diepte van de bodem van de zee vanaf de kust. Daar is veel onenigheid over. Daardoor claimen naties dezelfde stukken zeebodem om bijvoorbeeld exclusief te zoeken naar olie of gas.

Griekenland heeft afgelopen week olie op het vuur gegooid door te verklaren dat het land zijn territoriale wateren gaat uitbreiden. De Turkse vicepresident Fuat Oktay vroeg zich zaterdag dreigend af: „Als dat geen reden tot oorlog is, wat is het dan wel?”

De Griekse plannen om de territoriale wateren uit te breiden van ongeveer 11 naar 22 kilometer hebben vooralsnog betrekking op de Griekse westkust en westelijke eilanden, maar het land heeft talrijke eilanden in de Egeïsche Zee vlakbij de Turkse kust en er zijn conflicten over rechten op wateren en de zeebodem rond Kreta en Cyprus.

De territoriale wateren zijn de wateren langs de zeekust van een land die het als eigen territorium mag beschouwen. Oorspronkelijk was de breedte een juridische vinding van begin achttiende eeuw van een Nederlandse jurist die kanonschotsregel werd genoemd. Het kwam neer op een kustzone van 3 zeemijl of 5,56 kilometer vanaf de kust. Dit is afgelopen eeuw in een zeerechtverdrag van de VN uitgebreid naar maximaal 12 zeemijl of 22,2 kilometer.