Coalitie steekt hand in eigen boezem én verdedigt zich
Waar een verklaring woensdagavond in de Kamer uitbleef, klommen alle vier de coalitiepartijen in de pen om daags na de stemmingsrel alsnog tekst en uitleg te geven. De schade is daarmee echter zeker niet ongedaan gemaakt.
De coalitiepartijen wijzen op een gemaakte afspraak, namelijk dat hoofdelijke stemmingen in het licht van corona van tevoren moeten worden aangekondigd, en dat op een ander moment daadwerkelijk wordt gestemd. PVV-leider Geert Wilders wordt verweten die afspraak gebroken te hebben. De man die de spelregels van het parlement als zijn broekzak kent, deed echter niets illegaals toen hij een hoofdelijke stemming over hogere salarissen voor zorgmedewerkers eiste. Van de 96 parlementariërs die zich die ochtend hadden gemeld, waren er 40 van de coalitie en 56 uit de oppositie.
De coalitiepartijen maakten de keuze om Kamerleden te laten vertrekken, om zo te voorkomen dat er op dat moment hoofdelijk gestemd kon worden. Daarvoor moeten er namelijk minimaal 76 Kamerleden zijn. Wat de coalitiepartijen zichzelf wel aanrekenen, is dat woensdagavond niemand naar de microfoon stapte om uitleg te geven over de actie.
„Hoewel we niet naar buiten zijn gerend, levert deze, niet toegelichte handelswijze, geen fraai beeld op”, schrijft CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma. Wat de VVD betreft is het debat „heel slecht geëindigd. Daar zijn wij medeschuldig aan.”
De ChristenUnie spreekt van „een weinig verheffend einde.” „Een lelijke wending”, zegt D66 over het gebeuren van woensdagavond. „Ook ons eigen handelen was bepaald niet sterk.”
„Ondemocratisch, lafhartig en pure parlementaire sabotage”, viel Wilders woensdagavond uit. „De coalitie is letterlijk weggerend”, stelde Jesse Klaver (GL).
SGP-leider Kees van der Staaij, wiens partij net als alle andere oppositiepartijen voor het voorstel van Wilders is, zegt dat hij verrast was door de actie van de coalitie. „Het was kennelijk een noodgreep op het laatst, die heel onsympathiek overkomt bij de zorgwerkers. Wij hadden juist op verzoek van de ChristenUnie Roelof Bisschop gepaird met een Kamerlid van hen. Dat doe je juist om je voor te bereiden op hoofdelijke stemming.”
Bij pairen spreken partijen met een tegengesteld standpunt af om allebei een Kamerlid afwezig te laten zijn, om zo de stemverhouding gelijk te laten blijven.
Van der Staaij noemt het „het goed recht van een Kamerlid om hoofdelijke stemming te verlangen.” Ook wijst hij erop dat veel fracties moeite hadden gedaan om leden terug te laten komen van vakantie. Naar eigen zeggen hoorde de SGP’er al vroeg op de dag dat er mogelijk hoofdelijk gestemd zou gaan worden.
Een woordvoerder van de CU zegt dat pairen een standaard voorzorgsmaatregel bij de partij is als een Kamerlid in het buitenland is. In dit geval was het uit voorzorg voor een hoofdelijke stemming met een spoedeisend karakter. Dat zou bijvoorbeeld het geval kunnen zijn als het voorstel was gedaan om scholen die binnenkort openen, dicht te houden. Zo’n motie kwam er niet. Voor voorstellen met een ander karakter ging de partij ervan uit dat conform de afspraak daarover op een later moment zou worden gestemd.
Volgens de woordvoerder heeft de partij geen signalen gehad dat er over een niet-spoedeisend onderwerp mogelijk een hoofdelijke stemming zou volgen.
Als er in het Presidium, het dagelijks bestuur van de Kamer, een afspraak is gemaakt en je slaat desondanks je slag, „dan kun je het Presidium ook wel opheffen”, aldus de zegsman.
Van der Staaij, het langstzittende Kamerlid, ziet dat anders. „De ‘coronaregel’ is een tijdelijke, informele afspraak waarvan onduidelijk is hoe lang die geldt. Het reglement van orde is niet aangepast en geldt dus.”
Hoe dan ook is duidelijk dat de coalitiepartijen schade hebben opgelopen. Hoewel de coalitie een nederlaag bij een hoofdelijke stemming voorkwam, en wellicht ook de volgende keer zal weten te voorkomen, zijn de vier partijen in de beeldvorming bepaald niet de winnaar. De oppositie, met Wilders voorop, zal hen de actie nog lange tijd nadragen.
